De stem van de meester. De hertogen van - middelnederlands.be

johanna en wenceslas ( 1356-1406)
Et le livre me fist ja faire
Par tres grant amoureus afaire. 37
(In deze roman zijn alle liederen ingesloten die ooit werden gemaakt
door Wenceslas, de goede hertog van Brabant wiens ziel in de hemel
moge verblijven en over wie men zoveel sprak omdat hij een amoureuze,
bevallige en ridderlijke vorst was. Hij liet me het boek ooit
maken vanuit een grote amoureuze bekommernis.)
Met de toevoeging van de liederen van Wenceslas weet Froissart in de
Meliador nog beter het belang aan te geven van de liefdesbeleving, het
actieve uiten van gevoelens van liefde, waarbij hertog Wenceslas als
voorbeeld kan dienen. Voor de personages bieden de liederen mogelijkheden
om door te dringen in het gevoelsleven van anderen en van
zichzelf. 38 In dat licht is het van geen belang dat Wenceslas zelf een
‘bescheiden poëtisch talent’ bezat, al is het waar dat de liedjes op zichzelf
beschouwd weinig opzienbarend zijn. 39 In het keurslijf van een forme
fixe – een ballade, een virelai of een rondeel – wordt telkens opnieuw
de liefde bezongen. Wat Froissart echter wil benadrukken is dat
het gaat om de reële inspanning, de poging om gevoelens van liefde
binnen een strak schema onder woorden te brengen. En daar slaagt
Wenceslas dan toch maar in, ook al gebruikt hij in zijn rondelen soms
iets meer rijmen dan officieel was toegestaan. Dat laatste gebeurde
echter ook dikwijls in de Nederlands- en Duitstalige formes fixes, zodat
de hertog zich daarover ook al niet nodeloos hoefde te schamen. 40
Liedjes zoals die door Wenceslas werden gemaakt, konden op verschillende
manieren functioneren. Dat blijkt duidelijk uit de uiteenlopende
situaties waarin ze in de Meliador worden opgevoerd. Hun grote
populariteit hadden de formes fixes echter te danken aan het feit dat
erop kon worden gedanst. 41 De voordracht geschiedde idealiter in een
kring van dansende hovelingen die het refrein van het lied kon meezingen.
Dat er aan het Brabantse hof inderdaad veel werd gedanst, blijkt
op verrassende wijze uit de memoires van de Italiaanse beroepsdobbelaar
Buonaccorso Pitti. Kennelijk nog altijd onder de indruk, beschrijft
de Italiaan hoe hij in 1380 door zijn sponsor naar Brussel werd gestuurd
om daar te gaan spelen tegen de hertog van Brabant die, samen
met vele andere heren, er zijn tijd doorbracht met ‘toernooien, steekspelen,
dansen en gokken’. Enkele dagen na aankomst in Brussel had
Buonaccorso echter al zo veel geld verloren dat hij het spel noodgedwongen
moest staken. Het gezelschap verliet de speeltafels:
De hertog stond samen met een groep heren op en betrad een andere
zaal waar vele dames en heren aan het dansen waren. Terwijl ik
133