De stem van de meester. De hertogen van - middelnederlands.be

jan i ( 1267-1294)
ten de achterblijvers op het slagveld een feestmaal aan. 64
Broeder Jan van Heelu heeft de slag bij Woeringen persoonlijk bijgewoond,
zoals hij niet nalaat te benadrukken. 65 Kennelijk bevond hij
zich tijdens de gevechten achter in het Brabantse legioen. Hij vertelt
immers dat hij op een gegeven moment zag dat de Brabantse lekenbroeder
Wouter Dodden zich bijzonder kwaad maakte toen de Bergse
boeren en de Keulse burgers aarzelden om de Brabantse hertog te hulp
te schieten. Heelu geeft een prachtige beschrijving van de wijze waarop
de geestdriftige lekenbroeder het Keuls-Bergse legioen persoonlijk
naar het strijdgewoel leidde. 66 Maar al heeft Heelu de slag persoonlijk
aanschouwd, hij kan onmogelijk alles hebben gezien. Op hetzelfde
moment vonden op verschillende plaatsen chaotische gevechten plaats.
Heelu heeft zijn eigen waarnemingen daarom aangevuld met informatie
van andere getuigen. 67 Opmerkelijk is dat de dichter daarbij niet
alleen Brabanders heeft geraadpleegd, maar ook buitenlanders. Zij
stelden Heelu in staat om delen van de slag te beschrijven vanuit het
perspectief van de tegenstanders van hertog Jan. Dat in de Slag bij
Woeringen vrij uitvoerig wordt ingegaan op de verrichting van de
Luxemburgers, is onder meer te danken aan de Luxemburgse ridder
Berroot van Halleux. Tweemaal voert Heelu hem ten tonele. Kort
voor de slag maakt Berroot aan de graaf van Luxemburg zijn zorgen
kenbaar over de goede afloop van het treffen. En iets verderop vertelt
Heelu vanuit het perspectief van Berroot hoe Walram de la Roche – de
broer van de graaf van Luxemburg – aan zijn einde kwam. Het is een
verhaal dat Heelu rechtstreeks uit de mond van de gewonde en daarna
gevangengenomen ridder moet hebben opgetekend. Veel tijd had
Berroot echter niet voor zijn getuigenis, want hi sterf eer hi ghenas. 68
Door ook buitenlandse zegslieden te raadplegen heeft Heelu een relatief
veelzijdige visie op de gebeurtenissen kunnen geven. Toch valt
niet te ontkennen dat de dichter vooral aandacht heeft voor het Brabantse
legioen. Eerst beschrijft hij de slag op een wijze waarbij de Brabanders
als één man optreden, in overeenstemming met de gevolgde
tactiek. Vervolgens geeft de dichter nog een beschrijving van de rol die
elk Brabants legeronderdeel afzonderlijk speelde. Dat Heelu de slag
voornamelijk vanuit een Brabants perspectief bekijkt, blijkt vooral uit
de enorme waardering die hij heeft voor de rol die hertog Jan speelde
in de strijd. Zonder de waarheid echt geweld aan te doen is Heelu erin
geslaagd hertog Jan naar voren te schuiven als de centrale figuur in de
slag bij Woeringen. 69 Volgens Heelu was de overwinning voornamelijk
te danken aan de onverschrokken uitstraling van de hertog. Met sijn
coene ghelaet spoorde de hertog zijn mannen immers aan tot ongekende
daden. 70 Ook de wapenfeiten van de hertog worden goed in de verf
gezet, waarbij zelfs de kleinste details niet aan de aandacht van de
91