De stem van de meester. De hertogen van - middelnederlands.be

de stem van de meester
1373 voor de jaarrekeningen overstapte van het Latijn naar de volkstaal,
koos men voor het Nederlands. De rekeningen tonen bovendien
aan dat in deze jaren ook Nederlandstalige literaire kunstenaars van
harte welkom waren in het paleis op de Brusselse Coudenberg. Zo
vond op 24 februari 1366 een optreden plaats van Augustijnken, een
Hollandse sprookspreker van wie een klein oeuvre bewaard is gebleven.
De dichter kwam naar Brussel in het gevolg van Jan van Blois, de
Hollands-Henegouwse edelman bij wie hij in dienst was. 9 Het kan overigens
niet worden uitgesloten dat dichters als Augustijnken hun taal
enigszins verduitsten ten gerieve van een taalgemengd publiek. Een
dergelijke Duitse kleuring is waargenomen aan het Hollandse hof van
hertog Albrecht van Beieren, maar was in Brabant minstens even functioneel
en modieus. 10 Ook de belangrijkste heraut aan het hof, Godekijn
van Tricht, sprak als Maastrichtenaar wellicht een Duits getinte
taal. Hij wordt in rekeningen enkele keren vermeld als ‘spreker’ maar
werk is er kennelijk niet van hem overgeleverd, tenzij hij de auteur is
van twee vierregelige versjes die in het Brusselse handschrift-Van Hulthem
zijn overgeleverd onder het opschrift Trecht seit. 11
Misschien was ook het boeke van Mandeville dat hertog Wenceslas in
1379 schonk of uitleende aan de hertog van Lüneburg in het Nederlands
geschreven. 12 Het is echter waarschijnlijker dat het hier een
exemplaar betreft van de oorspronkelijke Franse tekst van dit fictieve
reisverslag, de Voyages de Jean de Mandeville. In elk geval is het zo dat
het Frans – dat onder hertog Jan iii enkel nog een marginale rol leek
te spelen – onder Johanna en Wenceslas weer sterk aan belang won.
Dat blijkt vooral uit de bezoeken die Jean Froissart aan Brussel
bracht. 13 De uit Henegouwen afkomstige dichter en chroniqueur was
nog in dienst bij de Engelse koningin Filippa van Henegouwen toen hij
in de lente van 1366 en in de zomer van 1367 optrad aan het Brabantse
hof en daarvoor werd beloond door hertogin Johanna. En eind augustus
1369 was Froissart wederom te gast in Brussel. Hij was op de
terugweg van een langdurige reis naar Italië en had vermoedelijk net
gehoord dat zijn beschermvrouwe, de Engelse koningin, was overleden.
Kennelijk wilde de schrijver zijn banden met het Brabantse hof
aanhalen, want hij bood de hertogin een nieuw Franstalig boek aan.
Uit de rekeningen kan worden afgeleid dat Froissart voor dit boek
werd beloond en dat de hertogin het liet inbinden, maar de titel van
het werk wordt helaas niet vermeld. 14
Nu hij niet langer secretaris van de Engelse koningin was, vestigde
Froissart zich in het Henegouwse Estinnes-au-Mont waar hij als pastoor
werd aangesteld. Hij werkte er aan zijn kronieken, maar schreef
er ook verhalende en lyrische gedichten. Dankzij de grote belangstelling
die ontstond voor zijn geschiedkundige werk kon Froissart reke-
126