De stem van de meester. De hertogen van - middelnederlands.be

het literaire leven in de twaalfde eeuw
meer dan zestien generaties teruggingen en dat hun gezag over Brabant
dus niet betwist kon worden. 33
Dat de Genealogia principum Brabantie in Affligem tot stand is gekomen,
kan niet rechtstreeks uit de tekst worden afgeleid. Er zijn echter
redenen genoeg om toch vooral aan deze abdij te denken. In de eerste
plaats is hierboven duidelijk geworden dat er in Affligem een hoogontwikkelde
schriftcultuur bestond waarin ook de historiografie een belangrijke
plaats innam. De constructie van deze genealogie ging de
intellectuele capaciteit van de monniken zeker niet te boven. Dat de
genealogie in metrische verzen werd geschreven, kan eveneens worden
opgevat als een aanwijzing richting Affligem. Zowel in hun oorkonden
als in hun literaire werk, maakten de kloosterlingen van Affligem opvallend
veel gebruik van rijmproza. 34 Abt Franco schreef te Affligem
een kunstige Latijnse hymne die werd geprezen om het fraaie metrum
– Luctus ibi nullus resonat, quia nec dolor ullus (‘Daar is geen gejammer
te horen, want er is geen enkel verdriet’). 35 Later in de eeuw vervaardigde
Nicolaas Mis, een uit Engeland afkomstige lekenbroeder, in
Affligem bovendien nog een prachtig lofdicht op de abdij en haar
bewoners. 36 Maar de belangrijkste reden om aan te nemen dat de Genealogia
principum Brabantie in Affligem totstandkwam, schuilt in het
feit dat Godfried met de Baard in 1139 in de abdijkerk werd begraven.
Affligem kreeg de voorkeur boven alle andere Brabantse kerken en
kloosters. De Brabantse dynastie gaf daarmee te kennen dat het Affligem
beschouwde als de hertogelijke abdij bij uitstek. 37 En aangezien
dynastieke historiografie veelal werd geschreven in kloosters die nauw
aan het regerende vorstenhuis gelieerd waren – die algemene stelling
lijkt zeker voor de twaalfde eeuw op te gaan – mag worden aangenomen
dat de Genealogia principum Brabantie in Affligem is ontstaan. 38
Welke uitwerking het verschijnen van de Genealogia principum
Brabantie precies heeft gehad, kan achteraf onmogelijk worden vastgesteld.
Feit is wel dat de Duitse koning Koenraad iii in 1139 het
verrassende besluit nam de hertogelijke titel van Neder-Lotharingen definitief
aan Godfried ii en diens opvolgers toe te kennen. De koning
was zelfs zozeer onder de indruk van Godfried ii dat hij hem zijn eigen
schoonzuster, de Beierse Lutgard van Sulzbach, ten huwelijk gaf. 39 In
de Brabantse politiek zou zij een belangrijke rol gaan spelen. Toen
haar man in 1142 plotseling overleed, kreeg Lutgard als weduwe immers
de leiding over het hertogdom. Haar zoon, hertog Godfried iii,
was op dat moment de wieg nog niet ontgroeid en het zou nog jaren
duren alvorens hij daadwerkelijk de regering kon overnemen.
Lutgard van Sulzach zorgde ervoor dat de banden tussen Brabant
en het Duitse Rijk sterk werden aangehaald. Al op jonge leeftijd liet ze
haar zoontje kennismaken met de cultuur van het keizerlijk hof. God-
23