De stem van de meester. De hertogen van - middelnederlands.be

johanna en wenceslas ( 1356-1406)
1371. Wenceslas werd daar hopeloos verslagen en gevangengenomen
door de graaf van Gulik. De graaf hield Wenceslas vervolgens gevangen
in zijn kasteel te Nideggen in afwachting van een enorm losgeld.
Het duurde tot juni 1372 voor Wenceslas dankzij de tussenkomst van
zijn broer, keizer Karel iv, weer op vrije voeten kwam. 19
Tot in de details blijkt de droom een werkelijkheid te weerspiegelen,
maar als Flos het verhaal over de gevangenschap heeft gelezen, interpreteert
hij het niet als een werkelijke gebeurtenis. Hij geeft er een
amoureuze interpretatie aan. Hij stelt het voor alsof Rose zich had
overgegeven aan de liefde, alsof hij gevangen was door de liefde. In de
Prison amoureuse wordt dus enerzijds een werkelijkheid omgevormd
tot fictie (de gevangenschap van Rose/Wenceslas en de interpretatie
daarvan door Flos) en anderzijds wordt fictie tot werkelijkheid getransformeerd
(de herschepping van Neptisfelé door Pynoteüs). Het
zijn twee manieren om voor de literatuur een eigen realiteit op te eisen,
een nieuwe realiteit die helpt om de eerdere, werkelijke realiteit – die
vaak pijnlijk is – op een andere manier te beleven of zelfs los te laten.
Het welhaast postmoderne karakter van Froissarts verhalende poëzie
wordt nog versterkt doordat de verteller wel veel over zichzelf spreekt,
maar niet betrouwbaar is. Zo pretendeert Flos – om slechts één voorbeeldje
te geven – niet te weten welk personage achter het pseudoniem
Rose schuilgaat, terwijl het publiek zich maar al te goed realiseert dat
Froissart hier een literair spel speelt. Werken als de Prison amoureuse
worden daarom wel bestempeld als pseudo-autobiografisch. 20
De onbetrouwbaarheid van de verteller betreft ook de omstandigheden
waarin de Prison amoureuse tot stand is gekomen en de rol van het
mecenaat. Afgaande op hetgeen Flos daarover loslaat, zou hij als dichter
niet méér hebben gedaan dan het op verzoek van Rose toevoegen
van een kader voor de twaalf brieven, de liederen en de twee verhalen
die hij en Rose eerder hadden uitgewisseld. Dat zou betekenen dat
Rose/Wenceslas een aanzienlijk deel van de Prison amoureuse zelfstandig
zou hebben geschreven. 21 Dat is niet zo aannemelijk. Wenceslas
was weliswaar in staat eenvoudige liefdesliederen te dichten – daarover
straks meer – maar de geraffineerde teksten van Rose kunnen onmogelijk
geheel eigenhandig door hem zijn opgesteld. 22
Toch is hetgeen Flos vertelt ook niet helemaal fictief. Zoals Flos, de
verteller van de Prison amoureuse, talrijke overeenkomsten vertoont
met de auteur Jean Froissart, zo moet ook de beschreven ontstaanssituatie
van de tekst wortels hebben in de werkelijkheid. 23 Hoogst waarschijnlijk
ligt aan de briefwisseling tussen Flos en Rose een daadwerkelijke
uitwisseling van ideeën tussen Froissart en Wenceslas ten gronde,
een uitwisseling die door de gevangenschap van de hertog lange tijd
onderbroken was. Die reële communicatie tussen geestverwanten zou
129