Genel Yayın Sıra No - İstanbul Barosu

Staj Eğitim Merkezi Cumartesi Forumları 4
181
amacıyla tüketici mahkemelerinde dava açabilirler” hükmüne yer verilmekte;
aynı kanun 24. maddesinin 1. fıkrasında ise
“Satışa sunulan bir seri malın ayıplı olması durumunda Bakanlık,
tüketiciler veya tüketici örgütleri, ayıplı seri malın üretiminin ve satışının
durdurulması ve satış amacıyla elinde bulunduranlardan toplatılması
için dava açabilir”
hükmü yer almaktadır.
HMK, tüketici mevzuatında yer alan bu hükmü genelleştirerek, başka
uyuşmazlıklarda da uygulanabilecek genel bir topluluk davası ihdas
etmektedir. HMK’nın 113. maddesine göre:
“Dernekler ve diğer tüzel kişiler, statüleri çerçevesinde, üyelerinin
veya mensuplarının yahut temsil ettikleri kesimin menfaatlerini
korumak için, kendi adlarına, ilgililerin haklarının tespiti veya
hukuka aykırı durumun giderilmesi yahut ilgililerin gelecekteki
haklarının ihlâl edilmesinin önüne geçilmesi için dava açabilir.”
Kısa bir gerekçesi olan bu kanun hükmünün ne şekilde uygulanacağı,
yargı içtihatlarıyla belirginleşecektir. Bu aşamada, bu hükümde tanımlanan
topluluk davasının, eda taleplerini ve kesin hükmün üçüncü
kişilere etkisini içermemesi ve üçüncü kişilerin hükmün icra kabiliyetinden
yararlanmasını öngörmemesi dolayısıyla, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki
“sınıf davası” müessesesine göre daha dar; fakat, dava takip
yetkisini, çok genel bir ifadeyle bütün tüzel kişilere tanıması dolayısıyla
Avrupa Birliği ülkelerindeki “birlik davası” müessesesine göre daha geniş
kapsamlı olduğu belirtilebilir.
IX. Ön inceleme:
HMK’nın dava konusunda getirmiş olduğu en önemli yenilik, dilekçeler
(layihalar teatisi) aşaması ile tahkikat aşaması arasına “ön inceleme”
adıyla yeni bir aşama eklenmesidir.
Bu yeni sisteme göre, dava dilekçesi kendisine sunulan mahkeme,
bugün yapıldığının aksine, hemen bir “tensip zaptı” düzenleyerek dava
dilekçesini (ilk duruşma günüyle birlikte) davalıya tebliğ etmeyecektir.
Bunun yerine, ilk duruşma gününün bildirilmesi için dilekçeler aşamasının
tamamlanması beklenecek; her iki tarafın kendilerine tanınmış
olan ikişer dilekçe sunma hakkını kullanmasına imkân verildikten sonra
ve ilk tahkikat duruşmasından önce gelmek üzere, ön inceleme duruşması
yapacaktır.