Genel Yayın Sıra No - İstanbul Barosu

56 İstanbul Barosu Yayınları
zırlayan taraf şunu diyemeyecek: Efendim, ben bunun yok olduğunu,
yok hükmünde olduğunu bilseydim bu sözleşmeyi hiç yapmayacaktım,
o halde tamamı geçersizdir. Diyemesin diye bu hüküm getirilmiştir. Bu
tabii doğru olmuştur, ona diyeceğim bir şey yok.
Fakat 25. maddeyle bir sıkıntı var. 25. maddeyle 21. madde arasında
bir problem var. Şöyle 25. madde: Genel işlem koşullarında yer alan
hükümlerden karşı tarafa dürüstlük kurallarına aykırı olarak veya karşı
tarafın durumunu ağırlaştırıcı nitelikte olanlar geçersizdir. Bakın, size
terim kargaşası, her iki hüküm hem 25, hem 21 genel işlem şartlarından
bahsediyor. Birisi yazılmamış sayılmadan bahsediyor, birisi geçersizlikten
bahsediyor. Geçersiz olan dürüstlük kurallarına aykırı olarak veya
karşı tarafın durumunu ağırlaştırıcı nitelikte olanlar geçersiz, bunun dışındakiler
yazılmamış sayılıyor. Bunun anlaşılması mümkün değil, yani
dürüstlük kuralına aykırı olmayanlar yazılmamış sayılacak, dürüstlük
kuralına aykırı olanlar mı geçersiz sayılacak anlaşılır gibi değil. 25 ve
21’i birlikte ele aldığınız zaman Başarısız olan bir düzenlemeyle karşı
karşıya geldiğinizi anlıyorsunuz ve bunu zaman içinde hem doktrin, hem
tatbikat halledecektir. Aslında söylediğim gibi genel işlem şartlarıyla ilgili
düzenleme yerinde olmuştur, iyi niyetle yapılmıştır. Zaten bunların
hepsi iyi niyetle yapıldı, ama bu demek değildir ki, eleştirilmeyecek. Fakat
böyle bir çelişki burada görüyorum. Tekrar ediyorum: Genel işlem
şartlarıyla ilgili bu hükümler yerinde olmuştur. Yalnız bir problem var, o
da şu: Şimdi acaba genel işlem şartlarıyla ilgili yazılmamış sayılma, geçersiz
olma falan sonuçlarından sadece zayıf olanları mı, yani tüketicileri
mi yararlandırmak doğrudur hukuk politikası açısından, yoksa herkesi
bundan yararlandırmak mı doğrudur doğrusu burada tereddüt duymak
gerekir ve doktrinde de bu konuda tereddütler dile getiriliyor. Düşünün,
çok güçlü bir kuruluş başka bir güçlü kuruluştan kredi alıyor. O kredi
veren genel işlem şartları sunuyor ve onun aleyhine sayılan kısımlar
yazılmamış sayılıyor. Buna gerek var mı Yani basiretli bir işadamı
gibi davranmak zorunda olan bir kuruluş böyle koruyucu şemsiye altına
alınmaya muhtaç mıdır Tüketiciyle ilgili bir problemimiz yok, ama bu
açıdan eleştirilmeye değer, zaten bu açıdan eleştiriliyor.
Bir de mesela, genel işlem şartlarıyla ilgili bazı malumu ilam niteliğinde
hükümler yer almış. Boşu boşuna kabarmış, yani madde numaralarının
değişmesine sebep olan zaten bu araya gelen fazla hükümlerdir.
Onlara gerek yoktu. Mesela diyor ki: “Bir yorum meselesi çıkarsa genel
işlem şartlarını kaleme alan aleyhine yorumlanır” zaten bu böyle, zaten
bunu sağır sultan duydu. Bu bir yorum kuralıdır, bunu kanuna koy-