Genel Yayın Sıra No - İstanbul Barosu

280 İstanbul Barosu Yayınları
müdahalesi olmaksızın dediğiniz andan itibaren, yargının bağımsız olmaması
bile acaba ifade özgürlüğü hakkımızın engellenmesi anlamına
gelir mi diye bir soruyu da sormak gerekir. 4 Kasım 1950 yetmemiştir,
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları yetmemiştir ve yetmemeye
devam etmektedir. Onun için yaklaşık 16 yıl sonra 1966 yılında kabul
edilmiş olan Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi vardır. Bakın, Medeni
ve Siyasi Haklar Sözleşmesinin ulaştığı amaç şudur: İfade özgürlüğünün
kabul edildiği tarihten itibaren ya da ifade özgürlüğünün Avrupa İnsan
Hakları Mahkemesi kararlarına yansımaya başlamasından itibaren değişen
demokratik toplum düzeni gerekleri bakımından sınırlandırmaların
daha da sınırlandırılabilmesi için kabul edilmiş olan bir sözleşmedir.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin özellikle ifade özgürlüğü konusundaki
bazı eksikliklerinin nasıl giderileceği konusunda kabul edilmiş olan
sistemlerden birisidir ve Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmelerine göre de
kurulmuş olan İnsan Hakları Komitesi de çalışmaya başlamıştır. Türkiye
iki sözleşmenin de tarafıdır. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi konusunda
da hassasiyetini özellikle belirtmiş olan ülkelerden birisidir.
10. maddedeki ifade özgürlüğünün tanımının bu şekilde olduğunu
belirttikten sonra Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesinin 19. maddesindeki
bir cümlenin önemine değinmek istiyorum. Orada da herkesin
müdahale olmaksızın düşünce hakkına sahip olduğu belirtiliyor. Bu şekilde
bir değerlendirme yapan sözleşme herkesin düşündüklerini ifade
özgürlüğü vardır dedikten sonra yine sözleşmenin, Avrupa İnsan Hakları
Sözleşmesinin 10. maddesindekini tekrarlamaktadır, ama bu kez sözleşmenin
10. maddesinin 2. paragrafında yer alan sınırlandırmaları azaltmaktadır.
Özellikle başkalarının haklarına ve toplumda sahip oldukları
isme, şöhrete saygı bakımından milli güvenliğin, kamu düzeninin ya da
kamu sağlığı ve ahlakın korunması bakımından gerekliyse sınırlandırma
yapılacak demektedir. Yani Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 10.
maddesinin 2. paragrafında sayılan dokuz sınırlandırma ölçütünden
Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi vazgeçmiştir. Buna karşılık özellikle
20. maddede başka bir düzenleme daha getirilmiştir ve bu düzenleme
önemlidir. Bakın bu düzenleme, önümüzdeki yıllarda Türkiye’nin başına
geleceklerinin ya da bizim tartışacağımız bazı kavramların altını çizerek
söylüyorum, en önemli düzenlemelerinden biridir. Bu konuda önümüzdeki
yıllarda Türkiye’de sanıldığından çok hak ihlaliyle karşı karşıya kalacağız.
20. madde şunu söylüyor, öncelikle her türlü savaş propagandası yasalarla
yasaklanacaktır. İkincisi ayrım gözetmeyi, husumeti ya da şid-