Zeszyt naukowy - całość - Wydział ZarzÄ dzania i Ekonomiki Usług

12 Dorota AmbrożukOgraniczenie wysokości odszkodowania – charakter prawnyOgraniczenia wysokości odszkodowania występujące na gruncie przepisówdotyczących umowy przewozu objęte są zróżnicowaną terminologią. Dośćpowszechnie określa się je mianem ograniczenia odpowiedzialności. Dotyczy tozarówno aktów prawnych, jak i wypowiedzi literatury 11 . Takie ujęcie jest jednakprzedmiotem krytyki części przedstawicieli nauki prawa 12 . Wskazuje się, żenie chodzi tu o ograniczenia w zakresie możliwości przymusowego ściągnięciaświadczenia odszkodowawczego. Stanowią zatem ograniczenia długu spoczywającegona przewoźniku. Inni wskazują, że istnieje ścisły związek pomiędzy ograniczeniemdługu a ograniczeniem odpowiedzialności. Ich wynikiem jest wpływna realność czy też zakres stosowalności zasady pełnego odszkodowania 13 .Nie kwestionując co do zasady powyższego rozróżnienia na dług i odpowiedzialnośćw znaczeniu, o którym mowa wyżej, nie można zapominaćo wieloznaczności pojęcia odpowiedzialność. Przytoczone rozumienie tego terminuodwołujące się do kwestii przymusowej realizacji świadczenia to tylkojedno z kilku jego znaczeń. Nie wdając się w szersze rozważania dotyczącetego terminu 14 , należy zauważyć, że w literaturze poświęconej odpowiedzialnościodszkodowawczej pojęcie odpowiedzialność odnosi się przede wszystkimdo powinności dłużnika (świadczenia dłużnika). W tym znaczeniu mówi sięo przesłankach odpowiedzialności (w znaczeniu okoliczności warunkującychpowstanie obowiązku naprawienia szkody), zakresie odpowiedzialności, mającna uwadze sytuacje, za które dany podmiot ponosi odpowiedzialność, jaki o przyczynach zwalniających od tej odpowiedzialności. Przy takim rozumieniupojęcia odpowiedzialność przepisy ograniczające wysokość odszkodowania,które określają zakres powinności dłużnika (przewoźnika), podobnie jak przepisy,które określają, za jakie zdarzenia i ich skutki (szkody prawnie relewantne)przewoźnik odpowiada, wyznaczają granice odpowiedzialności. Omawianakwestia, jak wynika z przytoczonych uwag, ma charakter czysto konwencjonalny.Jeśli bowiem pojęcie odpowiedzialność rozumieć w znaczeniu, o jakim tu mowa,11W szczególności M. Dragun, która już w tytule cyt. pracy wskazuje, iż kwotowe ograniczeniaodnosi do odpowiedzialności.12Tak np. J. Młynarczyk, Ograniczona odpowiedzialność w k.m., TGM 1968, nr 8–9, s. 369.13Zwraca na to uwagę W. Warkałło, Odpowiedzialność odszkodowawcza. Funkcje, rodzaje,granice, Warszawa 1972, s. 139–140.14Pojęcie odpowiedzialność w różnych aspektach analizują m.in. R. Longchamps de Bérier,Zobowiązania, Poznań 1984, s. 21; W. Warkałło, op.cit., s. 77 i n.; A. Stelmachowski, Zarys teoriiprawa cywilnego, Warszawa 1998, s. 209 i n.