Zeszyt naukowy - całość - Wydział ZarzÄ dzania i Ekonomiki Usług

76 Izabela Dembińska– tony przewozów odniesione do jednostki wartości dochodu narodowego i produktuglobalnego,– tonokilometry pracy przewozowej odniesione do jednostki wartości dochodunarodowego i produktu globalnego,– wartość przewozów i innych działalności podstawowych transportu odniesionedo jednostki wartości dochodu narodowego i produktu globalnego.Zależności między strukturą i funkcjonowaniem gospodarki a transportemsą niezmiennie aktualnym i ważnym przedmiotem badań dla wielu autorów.Zmieniają się oczywiście podejścia i motywy tych badań. W literaturze zagranicznejz ostatnich dwóch dekad zarysowały się wyraźnie dwa kierunki analizdotyczących tego obszaru:– badania kształtowania się zależności między wzrostem gospodarki a transportochłonnościąw długim okresie, w tym szczególnie pod kątem siły i zakresudziałania czynnika fluktuacji,– badania, jaka jest siła wpływu wzrostu gospodarki na wzrost przewozów(coupling), czyli w jakim stopniu są od siebie zależne wzrost gospodarkii wzrost przewozów, oraz czy możliwy jest zanik tego wpływu, to jest rozdzieleniewzrostu gospodarki i wzrostu przewozów (decoupling).W analizach makroekonomicznych dają się wyraźnie rozgraniczyć obszaryzależności zachodzących w długim i krótkim okresie. W modelowaniu kształtowaniasię popytu na przewozy w długim okresie wykorzystuje się obecnie, wpisanąw nurt tak zwanej nowej ekonometrii, teorię kointegracji 17 , która pozwalabadać związki zmiennych w długich okresach i poszukiwać ich długookresowejrównowagi. Kointegracja bowiem, najprościej ujmując, to występowanie dynamicznejzależności między zmiennymi. Do końca lat osiemdziesiątych XX wiekuzakładano stacjonarność szeregów czasowych 18 . Fundamentalne było odkrycieC.W.J. Grangera 19 , który zauważył, że własności szeregu czasowego nie są naogół spełnione i że procesy ekonomiczne charakteryzują się niestacjonarno-17Teoria kointegracji została wprowadzona do ekonometrii w połowie lat 80. XX w. Za jejtwórcę uważa się C.W.J. Grangera, który przedstawił jej założenia w 1981 r. W późniejszym czasiekoncepcja została rozwinięta przez C.W.J. Grangera i R.F. Engla, którzy w 2003 r. za dokonaniaw tym obszarze otrzymali Nagrodę im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii. Teoria kointegracjijest szeroko opisana w W.W. Charemza, D.F. Deadman, Nowa ekonometria, Warszawa 1997;A. Welfe, Ekonometria, Warszawa 2003.18Stacjonarność szeregu czasowego oznacza, że jego parametry, takie jak średnia i wariancja,nie ulegają zmianie w czasie.19Szerzej na ten temat w C.W.J. Granger, Some Properties of Time Series Data and their Usein Econometric Model Specifi cation, “Journal of Econometrics” 1981, vol. 16, s. 121–130.