Mimica, Aljoša (ur.) Marksizam u svetu br. 1-2 - Učitelj neznalica i ...

idealizuju klasne interese kao da su opštedruštveni. Inte­~ekt!-:alac . svoj. hljeb zarađuje uglavnom usavršavajućiIlUZIJU tOJ klasI o njoj samoj, iluziju o tome da su njeniinteresi isto što i zajednički interesi svih članova društva,samo U idealnom obliku. Zapravo, ideolozi, biiitoga svjesni ili ne, samo formulišu interese odredeneklase, izokrećući sliku stvarnosti, gradeći privid vladavineprincipa i ideja, iskazujući partikularno kao da jeuniverzalno, idealno kao važeće. -Sagledajući svjetskoistorijski sukob radničke klasei buržoazije, inteligencija dobija šansu epohalno g opredjeljenjana strani radničke klase. U Manifestu K'Unllll1ističkepartije iz 1848. godine Marx i Engels su pisali:"Naposljetku, u vrijeme kada se klasna borba približavarješenju, proces raspadanja u okviru vladajuće klase,u okviru cijelog starog društva, uzima tako žestok, takooštar karakter da se jedan mali dio vladajuće klase odričenje i priključuje revolucionarnoj klasi, klasi koja usvojim rukama nosi budućnost. I zato, kao što je nekad.jedan dio plemstva prešao na stranu buržoazije, takosada jedan dio buržoazije prelazi na stranu proletarijata,a naročito jedan dio buržuja-ideologa, koji su se izdiglido ~eoretskog razumijevanja cjelokupnog istorijskog kretanJa."To su učinili i najistaknutiji intelektualci iz redovagrađanske klase. Takva opredjeljenja upućuju ina pravac razmišljanja o značenju, mjestu i ulozi inteligencijeu savremenom dl-uštvU. Društveni tok razvoja jepotvrdio marksističku tezu da ona nije samostaln8. snaga,"međuklasa" ili "međusloj", nego dio klase u njenoj istodjskojfunkciji. U tom smislu Lenjin je kategoričantvrdeći da " ... inteligencija koja se ne povezuje sa ldasomnije ništa .. ." On ukazuje na potrebu da se u socijalizmuradi na "obrazovanju, obuč;wanju i pripremanjusvest ralZo razvijenih i svestrano pripremI jenih ljudi koj iznaju da rade sve". Pa i kada u djelu Šta da se radi?ističe poseban značaj inteligencije i- njenu ulogu u uno­;enju svijesti u klasu i u razvijanju teorijske misli, onjc dosljedan u stavu i zahtjevu za uključivanjem inteli­;::.encije u radničku klasu. srastanju s njenim ini;:l'esi!lH.Pri tome ne misli na vulgarno svođenje inteleKtualacana fizičke radnike, umnog na manuelni rad, ne:zo naprotiv,njihovo povezivanj~, i na kraju uzdizanje ~vakograda na nivo umnog rada. Time se, dakle, ne negira negopretpostavlja specifičnost intelektualnog rada,~ specifrćnostumne proizvodnje, ali i specifičnost intelektualnealijenacije u klasnom društvu, kao i mogućnost njenedezalijenacije upravo na planu istorijske borbe radni(;ke:(::::tsc,VIIIU tom smislu Marx govori o povezanosti filozofijei proletarijata: filozofija se ostvaruje sa oslobođenjemproletarijata, a proletarijat se oslobađajući ukida sa ožjvotvorenjemfilozofije. Isto važi i za savez filozofije ipolitike u radničkom pokretu, u kome i filozofija i ideologijai politika, kao i intelektualci i inteligencija uopćegube status samostalne, izdvojene sfere duha i prakse,postajući samo razni oblici jedinstvene revolucionarneprakse. Polazeći od tog stanovišta, Edgar Morin kaže:"Zato intelektualac marksista u pravom smislu riječi nepostoji. Marksista prestaje da bude intelektualac širećipolje svoje intelektualnosti jer istovremeno postaje prak~tičar i mislilac, borac i naučnik."No, očito je da se radi o viziji, o perspektivi kojane označava realnost odnosa u pokretu i u društvu kojeje izvršilo političku revoluciju. U novim društvenimuslovima nastali su i novi problemi, vezani za uloguinteligencije: birokratizacija intelektualnog života, tehnokratsko-funkcionalističketendencije, kao i radikalizamlijeve kritike, koji vode novim oblicima otuđenja, ponov~nog rađanja "nesretne svijesti", podvojenih ličnosti, nei:adovoljnikai disidenata raznih vrsta. To su pojedinačnipojavni oblici, koji nisu bez osnove, i koji izražavaju:1ešto od s:1stinskih odnosa u konkretnom društvu. Sdruge strane, potvrđuje se marksistička postavka da sesocijalizam realnu ostvaruje kada počinje da živi i razvijase udruženi rad, u kome počinju da se brišu podjelena fizil::ki i umni rad, jer tada svaki rad postaje istovremenoi umni i fizički. Intelektualni rad prestaje biti privilegija,ali istovremeno postaje ravnopravan proizvodnirad kao i svaki drugi ljudski, materijalni ili duhovni rad.U realizaciji koncepcije udruženog rada - asocijacijeslobodnih proizvođača, izrastajući kao "organski sloj"radničke klase, inteligencija ulazi u ukupnu podjelu društvenograda. To je teorijska i već otvorena praktičnaperspektiva.-Vratimo se na razmatranje savremene situacije klasnihprotivrječnosti i položaja inteligencije. Evidentno je.naime, da se u realitetu još ne može govoriti o iščezaval1jUinteligencije, jer je ona i danas organski povezana sanekom od društvenih klasa i yodi bitku za njene društveneinterese, ili pak prelazi s jedne na drugu stranu.Neki intelektualci iz redova buržoazije prilaze proletarijatu,ali i neki razočarani lijevi intelektualci, bivši ma':'ksisUili bivši komunisti, prelaze na pozicije buržoazije ipostaju ekstremni zagovornici liberalne buržoaske ideologije,prihvatajući se opozicije komunizmu po svakucijenu. Ponekad bivši komunist postaje antikomunist, kaoIX