Zoran Sulejmanov - Ubistvata vo Makedonija (p.295)
Studija - Krinminologija
Studija - Krinminologija
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
2. SISTEMOT NA KULTURNI VREDNOSI I ZAOSTANATI<br />
SFA]AWA<br />
Pod poimot kulturni vrednosti na ova mesto |i podrazbirame<br />
ne samo kulturnoto ramni{te na naselenieto na opredeleno podra~je,<br />
tuku i kulturnite sudiri {to nastanuvaat kako posledica na opredelena<br />
horizontalna i vertikalna socijalna mobilnost. Vo vrska so toa kaj<br />
nas obi~no se istaknuva ekonomskiot i industriskiot raz<strong>vo</strong>j i op{testvenata<br />
podvi`nost i se zaklu~uva za zgolemeno vr{ewe oddelni krivi~ni<br />
dela od strana na migrantite i doselenicite, koi{to ne sekoga{<br />
mo`at da se prilagodat na novite uslovi na `i<strong>vo</strong>t <strong>vo</strong> urbanite sredini.<br />
O<strong>vo</strong>j faktor nie posebno ne go istra`uvavme <strong>vo</strong> na{iov trud, no<br />
od konkretnite opisi na delata sepak posredno dojdovme do toa deka<br />
imal zna~ajno vlijanie i vrz javuvaweto na ubistvata.<br />
Zaostanatite sfa}awa ili primitivizmot e vtoriot poim {to<br />
ovde go upotrebuvame. Toj proizleguva od prethodniot poim i gi opfa-<br />
}a iskol~enite konzervativni sfa}awa kako i opredelen tradicionalizam<br />
i obi~ajni i religiozni sta<strong>vo</strong>vi na oddelni grupi i poedinci.<br />
Toa se sfa}awata i predrasudi {to poteknuvaat od ekonomskite priliki<br />
i socijalnite odnosi, kako i od istoriskite i od konkretnite kulturni<br />
uslovi na na{eto op{test<strong>vo</strong> i se odnesuvaat na povedenieto <strong>vo</strong><br />
vrska so grupnaat i subjektivnata ocenka na op{testvenite vrednosti,<br />
me|u koi i na onaa vrednost {to celokupnoto op{test<strong>vo</strong> ja ocenuva<br />
kako najvitna i neprocenliva - ~ovekoviot `i<strong>vo</strong>t.<br />
Kulturata na opredelena sredina ili grupa <strong>vo</strong> golema mera se<br />
odrazuva vrz formiraweto na li~nosta na nejzinite pripadnici. Taa e<br />
faktor {to zna~itelno gi opredeluva sta<strong>vo</strong>vite i vrednostite na nejzinite<br />
poedinci i nivnoto povedenie <strong>vo</strong> opredeleni situacii. Posebnite<br />
kulturni sredini formiraat sopstveni definicii na `i<strong>vo</strong>tnite<br />
situacii i im davaat sopstveno tolkuvawe na op{testvenite odnosi.<br />
Vo taa smisla dokolku opredelena sredina e kulturno pozaostanata<br />
toa nu`no pridonesuva i za razvivawe zaostanati sfa}awa kaj golem<br />
del od nejzinite pripadnici. A takvite sfa}awa <strong>vo</strong> zavisnost i sodejst<strong>vo</strong><br />
so drugi kriminalni faktori mo`at da pretstavuvaat uslovi ili<br />
pri~ini za vr{ewe ubistva.<br />
Su{tinata na zaostanatite sfa}awa (primitivizmot) se sostoi<br />
<strong>vo</strong> iskol~enoto vrednuvawe na socijalnite vrednosti, odnosno na ponisko<br />
ili povisoko vrednuvawe na onie dobra, potrebi, interesi, motivi<br />
i streme`i {to se op{tous<strong>vo</strong>eni <strong>vo</strong> na{eto op{test<strong>vo</strong>. Ottuka, povedenieto<br />
na licata so zaostanati sfa}awa se manifestira niz razni<br />
sprotivnosti <strong>vo</strong> odnos na dominantnata kultura. ^ovekot se odnesuva<br />
<strong>vo</strong> zavisnost od toa kak<strong>vo</strong> zna~ewe ima za nego opredelena vrednost i<br />
<strong>vo</strong> taa smisla go vr{i izborot na s<strong>vo</strong>eto neporo~no ili kriminalno<br />
odnesuvawe. Ako se trgne od nesporniot afkt deka ~ovekoviot `i<strong>vo</strong>t<br />
ne mo`e da se meri so nikakva druga vrednost toga{ e sosenma jasno<br />
170
Change language