Zoran Sulejmanov - Ubistvata vo Makedonija (p.295)

azlikuvaweto na dobroto i zloto... na ve~nite i nepromenlivite
odnosi koi se odr`uvaat me|u bitijata od ~ovekoviot rod koj op{testveno
`ivee, na odnosite {to }e postojat se dodeka trae ~ovekot i negovoto
op{testvo. 7
Ponatamu Holbah veli, dovolno e {to znaeme deka spored svojata
su{tina ~ovekot te`nee kon svoeto samoodr`uvawe i da go napravi
svojot `ivot posre}en, a koga se postavi ova bilo kakvi da se negovite
postapki nema da se izmamime vo negovite motivi koga poa|ame
od ovoj prv princip, od ovoj op{t i nu`en pokrenuva~ na na{ite motivi.
Vo nedostig na iskustvo i razvienost na umot, ~ovekot nesomneno
~esto se mami vo sredstvata {to mo`at da go dovedat do ovaa cel, ili
sredstvata {to gi koristi ne ni se dopa|aat bidej}i ni {tetat na samite
nas, ili pak, sredstvata so koi se slu`i ni izgledaat glupi za{to
ne odale~uvaat od celta namesto da ne dobli`uvaat kon nea. No bilo
kakvi da se ovie sredstva tie sekoga{ nu`no i nepromenlivo ja imaat
za predmet sre}ata, realna ili imaginarna, trajna ili minliva, sli~na
na negoviot na~in na postoewe. 8 I na krajot, spored Holbah prirodata
ne gi ra|a lu|eto ni dobri ni lo{i: taa gi ra|a kako ma{ini,, pomalku
ili pove}e aktivni, podvi`ni i energi~ni, im dava tela, organi i temperamenti
od koi nu`no proizleguvaat nivnite strasti, i nivnite `elbi
pomalku ili pove}e `estoki. Strastite sekoga{ za svoj predmet ja
imaat sre}ata: spored toa tie se dovolni i prirodni i mo`at da se nare~at
dobri ili lo{i spored vlijanieto {to go imaat na bitijata od
~ovekoviot rod... Rakata so koja od prirodata sum vooru`an ne e ni dobra
ni lo{a, no upotrebata na ovaa raka mo`e da stane zlostorni~ka
ako sum steknal navika so nea da se slu`am za vr{ewe kra`bi ili ubistva
so cel da steknam pari. Spored toa, vo mene u{te od ranoto detstvo
e vsadena `elba koja vo op{testvoto vo koe `iveam e neophodna,
no koja mojata trudoqubivost bi mo`ela so rabota da ja zadovoli, a ne
da mu na{teti na mojot blizok. Srceto na ~ovekot e po~va koja spored
svojata priroda mo`e podednakvo da proizveduva trwa kako i najkorisni
rastenija, otrovi kako i prijatno ovo{je, a toa zavisi od semeto
{to }e bide zasadeno i od gri`ata {to {to }e mu bide posvetena... Vospituvaweto
e zna~i toa, {to doej}i ne so vistinskite i la`nite sfa-
}awa i idei ni dava potrebni pottici pod ~ie vlijanie deluvame korisno
ili {tetno za nas samite ili za drugite. So ra|aweto nie ja nosime
so sebe samo potrebata za samodr`uvawe i steknuvawe sre}en `ivot.
Obrazovanieto, li~nite primeri, pomneweto i iskustvoto ni pru`aat
stvarni ili nestvarni sredstva za postignuvawe na ova, a navikata ja
pru`a lesnotijata da gi koristime ovie sredstva i cvrsto ja povrzuva
7
Ibid, str. 93-94.
8
Ibid, str. 140.
20