1 TÜRKİYE PROFESYONEL LİGLERİNDE GÖREV ... - Spor Bilim

sorulduğunda, grubun % 54,3’ünün bilgi aldığını belirtmesi (Tablo 5), önemli kabul edilebilir.
Ancak araştırmaya katılan sporcuların % 67,6’ının üniversitede eğitimi gördükleri (Tablo 2)
ve % 45,3’ünün milli sporcu olması (Tablo 4) göz önüne alındığında, gözlenenden daha fazla
sporcunun bilgi almış olması beklenirdi. Ayrıca sporcuların yalnızca % 22.5’inin ergojenik
yardımcılarla ilgili yeterli bilgiye sahip oldukları inancını taşımaları da (Tablo 7) aldıkları
bilgilerin çok sağlıklı ve kalıcı olmadığı anlamına gelebilir.
Farklı spor dalarındaki elit düzey sporcuların besinsel ergojenik yardımcı kullanım
durumlarının değerlendirildiği bir çalışmada ergojenik yardımcıları özellikle % 75.5
kondüsyonerler ve % 51oranında da antrenörlerin önerdikleri belirtilmiştir (Hasbay ve Ersoy
2001, 168). Sobal ve Marquart (1994, 835-843) da, çeşitli spor dallarından 742 yüksekokul
sporcusu arasında vitamin ve mineral kullanımını araştırdıkları çalışmalarında, sporcuların
ekleri kullanımı üzerinde % 36 ailelerin, % 26 doktorların, % 14 antrenörlerin, % 10
arkadaşların, % 9 dergiler/gazeteler, % 7 televizyon/radyo ve % 4 oranında öğretmenlerin
etkili olduğunu tespit etmişlerdir. Bilgiç ve Ark. (2001, 171) ise, 2001 Akdeniz Oyunlarına
katılan Türk sporcuların beslenme bilgi ve uygulamalarının değerlendirilmesi üzerine
yaptıkları bir araştırmada, sporcuların, sporcu beslenmesi ile ilgili bilgi kaynakları olarak %
25.5’inin antrenörlerini ve % 39.2’sinin ise okudukları dersleri gösterdiklerini belirtmişlerdir.
Bu çalışma incelendiğinde ise ergojenik yardımcılarla ilgili bilgi kaynağı olarak % 35,4
antrenörler, % 26.0 okul eğitimi, % 23.8 kitap-dergi, radyo-televizyon ve % 20,9 oranında
arkadaş çevresi dikkati çekmektedir (Tablo 6). Hem bu çalışma hem de literatür çalışmaları
incelendiğinde, bilgi kaynağı ve yönlendirmede en fazla antrenör, okul eğitimi, medya ve
arkadaş çevresinin etken olduğu söylenebilir.
Bir araştırmada, her ayakkabı ağırlığında 100 gr azalmanın koşucunun enerji verimini
bir miktar artırdığı belirtilmektedir. Başka bir araştırmada da vücut yağını azaltmanın koşu
zamanını olumlu etkileyeceği, kilosu 73 kg olan bir koşucunun vücut yağını % 5 oranında
azalttığı takdirde bir maratonda 5-6 dk.’lık avantaj sağlayabileceği vurgulanmaktadır (Ersoy
1993, 12-15). Bu araştırmalar doğrultusunda incelendiğinde, araştırmaya katılan sporcuların
yalnızca % 25,4’ünün (Tablo 8) performansı arttırdığı düşünülen yeni ve farklı spor
malzemelerinden yararlandıklarının gözlenmesi, onların mekanik yardımcılar hakkında yeterli
bilgiye sahip olmadıkları veya kullanmayı düşünmedikleri şeklinde ifade edilebilir.
Psikolojik destek, telkin ve motivasyon sporda başarıya ulaşmada önemli rol oynayan
faktörlerdendir. Sporcular olumlu alışkanlıklara sahip olmalarının yanında başarılı
olacaklarına da inanmalıdırlar. Başarılı olabilen sporcular, iyi motive olabilen de sporculardır
(Kaya 1999, 160-179, Ersoy 1993, 12-15). Araştırmaya katılan sporcuların psikolojik yardım
ile ilgili verileri incelendiğinde, bazen alanlar da dikkate alındığında, küçümsenmeyecek
sayıda sporcunun telkin aldıkları (% 69,1) gözlenmektedir (Tablo 9).. Bunun da, psikolojik
desteğin her spor dalında sürekli baş vurulması gereken bir yöntem olduğu dikkate
alındığında beklenen bir sonuç olduğu söylenebilir.
Çeşitli spor dallarında yaygın olarak kullanılan anabolizanlar gibi çeşitli maddelerin
kısa sürede bir takım motorik özellikleri olumlu şekilde etkileyebilmesiyle birlikte, uzun süre
ve yüksek dozlarda kullanıldıkları zaman geriye dönüşü olmayan rahatsızlıklar da
verebilmektedir (Akgün 1989, 39-200). Bununla birlikte, vitamin ve mineraller gibi bazı
ergojenik yardımcıların kullanımlarının riskleri bulunurken; steroid, amfetamin, growt
hormon gibi ergojenik yardımcılar olarak alınan maddelerin -ki bunlar doping sınıfına
girerler- bazı sporcular için çok daha büyük riskler taşıdığı bilinmektedir (Sobal ve Marquart
1994, 835-843, Günay ve Cicioğlu 2001, 307-313). Aşırı protein alımı ve alkol gibi bazı
ajanlar da bazı olumsuz etkilere yol açarak performansı bozabilir (Beltz ve Doering 1993,
900-908, Williams 1992, 344-348). Sporcular kendilerine kısa sürede büyük başarılar
sağlayacak olmasına karşın yasal olmayan maddeleri kullanma eğilimleri açısından
incelendiğinde, % 94.5 oranında sporcu yasal olmayan maddeleri hiç kullanmayacaklarını
7