1 TÜRKİYE PROFESYONEL LİGLERİNDE GÖREV ... - Spor Bilim

SPOR TAHKİM MAHKEMESİ
Anlaşmazlıkları çözmek için mahkeme kurma fikri, sporla ilgili dolaylı ve dolaysız
tartışmaları çözmek düşüncesinden hareketle çıkmıştır. Bu tarafsız kurumu oluşturmak için,
diğer bir sebepte, uluslararası anlaşmazlıkları çözecek, esnek, hızlı ve pahalı olmayan, uzman
otoritelerden kurulu bir prosedür oluşturmaktır. Arabuluculuk prosedürünün kavram olarak
ana başlıkları, bir şeyler olmadan önce yapılabilecek girişimleri içermektedir. Ayrıca
Uluslararası Olimpiyat Komitesinin mahkeme masraflarını da önleme girişimidir (17) .
1980 yılında Moskova Olimpiyat Oyunlarında, olimpik hareket içinden, sporcular,
Uluslararası Olimpiyat Komitesi, Uluslararası Spor Federasyonları, Ulusal Spor
Federasyonları, Milli Olimpiyat Komiteleri ve dünyadaki diğer spor yapılarıyla ilgili
anlaşmazlıkları çözmek için tarafsız bir kurum oluşturulması talebinde bulunuldu (13) .
Juan Antonio Samaranch 1981 yılında Uluslararası Olimpiyat Komitesi başkanlığına
seçilince, hızlı bir şekilde, spor anlaşmazlıklarını çözüme ulaştıracak bir mahkemenin
gerekliliğinin farkına vardı (13) .
1982 yılında Roma’daki IOC toplantısında, IOC üyesi H.E.Judge Ke’ba Mbaye,
başkanlığında çalışma grubu oluşturuldu ve sporda anlaşmazlıkları çözmek için bir mahkeme
kurulması için gerekenlerin yapılmasına başlandı. Mbaye daha sonra “Spor Tahkim
Mahkemesinde” yargıçlık yapmıştır (17) .
Spor Tahkim Mahkemesinin kanun ve tüzükleri 1983 yılı Mart ayında hazırlandı (2) . 30
Haziran 1984 yılında Mbaye’nın başkanlığı ve Mr.Gilbert Schwaar’ın Genel Sekreterliğinde
çalışmaya başladı (17) . Tahkim Mahkemesi İsviçre’nin Lozan kentinde kurulmuştur, buna
rağmen tüzüğün S.68. maddesine göre yerel veya bölgesel daimi ofisler kurulabilecekti (14) .
SPOR TAHKİM MAHKEMESİ’NİN KURULUŞ YAPISI VE AMAÇLARI
Hukukun sporun içine bu derecede girmesi, sporun kurumsallaşması, bir çok alanla
etkileşim içerisinde olması ve taraflar arasında anlaşmazlıkların çoğalmasıyla ilişkilidir. Bu
gelişmelerin paralelinde, IOC spor olaylarıyla uğraşmak yerine, yani spor alanlarında olması
gerekirken, zamanın çoğunu laboratuar ve mahkeme salonlarında harcamaya başlamıştır (2) . Bu
nedenden dolayı sporla ilgili her türlü anlaşmazlığı çözmesi için tahkim mahkemesi kurulmuş
ve bu alandaki boşluğu doldurması hedeflenmiştir.
Spor Tahkim Mahkemesi, sporun doğasında ve gelişiminde, pratikte olmayan
anlaşmazlıkların ve sporla ilişkili aktivitelerdeki sorunların çözümüne yardımcı olmak
amacını taşımaktadır (2) .
Kurulduğu 1984 yılındaki Spor Tahkim Mahkemesi’nin statüsünde ilerleyen yıllarda
bazı değişiklikler ve önemli reformlar yapılmıştır. 1990 yılında yapılan değişikliklerle Spor
Tahkim Mahkemesi; IOC, Uluslararası Federasyonlar, Milli Olimpiyat Komiteleri ve IOC
başkanın seçtiği 60 kişiden oluşmaktaydı. Ancak IOC başkanının seçtiği 15 kişinin bu
kurumlar dışından olması zorunluydu (17) .
İlk yıllarda Spor Tahkim Mahkemesi’nin masrafları IOC tarafından karşılanmaktaydı.
Prensipte işlemler ücretsizdi, ancak finansal kaynaklı anlaşmazlıklar hariç tutulmuş, taraflar
masrafları paylaşmakla yükümlü tutulmuşlardır. Yıllık bütçe resmi olarak sadece Spor
Tahkim Mahkemesi başkanı tarafından onaylanmaktaydı. Spor Tahkim Mahkemesi’nin
statüsü ise sadece IOC toplantısında değiştirilebilmekteydi (17) .
1994 yılına kadar sporla ilgili anlaşmazlıkları çözmek için oluşturulan kurallar iki
bölüme ayrılmaktaydı. Birinci bölüm çalışan yapının sporla ilgili anlaşmazlıklara yardım
edebilmesi için gerekli kuralları (S1-S26 maddeler), ikinci bölüm ise prosedür kuralları (R27-
R69) içermekteydi. Bu anlayışla Spor Tahkim Mahkemesi iki tür yöntem uygulamaktaydı;
“sıradan tahkim işlemleri” ve “temyiz tahkim işlemleri” (14) . 1999’a kadar sistem ayrıca
arabuluculuk kurallarını da içeriyordu, yazılı bir şey yoktu, informal prosedür kullanılıyor
anlaşmazlık arabulucu yardımıyla çözülüyordu.