1 TÜRKİYE PROFESYONEL LİGLERİNDE GÖREV ... - Spor Bilim

GİRİŞ
Türkiye’de Mensturasyon esnasında spora ve antrenmana katılım konusunda bir takım
olumsuz düşünceler henüz ortadan kalkmış değildir. Buna karşılık kadınların yarışmalarda
menstrual siklusların her devresinde bir çok iyi derece yaptıkları ve menstruasyon sırasında
rekor kırdıkları bilinmektedir.
Sportif çalışmalar sonunda hem fizyolojik hem de fiziksel streslere yanıt olarak, vücut
ağırlığında, vücut yağ oranında, hormonal salgıda oluşan değişiklikler, hipotalamus
fonksiyonunu etkileyebilir ve bu etkileme sonucu menstrual durumda da değişiklikler olabilir
(2,10,22). Menstruasyonun gösterdiği fizyolojik ve psikolojik etkiler kişiden kişiye
değişmektedir. Bazı sporcu ve sporcu olmayan bayanlar da menstruasyon öncesinde ve
süresince hiçbir değişiklik görülmezken bazılarında fiziksel, psikolojik ve duygusal açıdan
değişiklik görülmektedir. Her sporcunun menstruasyondan farklı oranda etkilendikleri
saptamışsa da genelde menstrual siklusun menstruasyon sonrası devresinde performansın
daha yüksek olduğu konusunda görüş birliği vardır ( 12,18,25).
Sporcuların performans parametrelerinden anaerobik güç, kas kuvveti ve ATP-CP
sisteminin kullanım hızıyla ilgilidir. Elle sıkma gücü ise tüm vücudun bir göstergesi olarak
gösterilir. Reaksiyon yeteneği de sürat ile pozitif ilişki içindedir (14). Bu özelliklerin
menstrual devrelerden etkilenmesi konusunda ülkemizde yeterli araştırma yoktur.
Bu çalışmada menstrual siklusun, kanama öncesi, kanama evresi ve kanama sonrası
aşamalarında sportif motor performansa etkisini araştırmak amaçlanmıştır.
MATERYAL VE METOD
Araştırmaya basketbol, voleybol ve judo spor dallarında aktif spor yapan ve spor
yapmayan 40 kişiden oluşan iki grup katılmıştır. Testler menstrual siklusları düzenli olan
bayanlara uygulanmıştır. Yine en az 3 yıl önce menarş olan; sporcu grubu için en az 3 yıldır
spor yapan; kronik herhangi bir hastalığı olmayan ve herhangi bir oral kontraseptif
kullanmamış olanlar çalışma kapsamına alınmıştır. Sporcu ve sedanter grupların menstrual
siklus evreleri ve sporla ilgili bilgileri için bir anket hazırlanmış ve uygulanmıştır. Üç ay
boyunca her ay menstruasyon öncesinde (döngünün 26-28), sırasında (döngünün 1-6) ve
sonrasında (döngünün 7-12) ölçümler yapılmıştır.
Ölçümler: Bayanlar 100 grama kadar hassas bir kantarda çıplak ayakla, sadece şort ve tişört
giydirilerek, boy uzunluğu ölçümü ise, 0,5 cm hassasiyetli kantarda sabit olarak bulunan
metal çubuğa denek dik bir pozisyonda ve ayak tabanları bitişik vaziyette durdurularak
ölçüldü. Dikey sıçrama testi Vertikal Jump Meter ile yapıldı. Anaerobik güç (P)= v 4.9 x
vücut ağırlığı x v Sıçranılan mesafe= kg-m/sn formülü ile bulunmuştur. Reaksiyon zamanı
ölçümleri, zaman 1/100 saniye olarak kaydedilen Dekan otamatik performans analizörü
(APA) ile sağ el ile yapılmıştır.20 m. koşu sürati testinde, photo-cell kullanılmıştır.
El kavrama kuvvetinin ölçülmesi Lafeyette Instrument Company tarafından üretilen
78.011 model el dinamometresiyle gerçekleştirildi. Deri kıvrımı kalınlığı ölçümleri;
Abdomen, suprailiak, triceps ve subscapula bölgesinden hassaslık seviyesi 0.2 mm olan
Holtain marka ile vücudun sağ tarafından alınmıştır.Vücut yağ yüzdesi = (0.159 x Abdomen
deri kıvrım kalınlığı )+ (0.147 x Suprailiak deri kıvrım kalınlığı) x (0,151 x Supskabular deri
kıvrım kalınlığı ) + (0,155 x Triseps deri kıvrım kalınlığı )+ 5,692 formülü ile bulundu (14).
İstirahat kan basıncı ve kalp atım sayısı 55-600 digital Samsung marka tansiyometre
kullanılarak sabahleyin yataktan kalktıktan ve sandalyede 5 dakika oturduktan sonra
alınmıştır.
İstatistiksel Analiz: Sporcu ile kontrol grubu arasında fiziksel ve fizyolojik özellikleri
menstrual dönemleri arasında anlamlı bir fark olup olmadığına “student t” testi ile bakılmıştır.
Sporcu ve kontrol grubunun menstruasyon öncesi, menstruasyon sırası ve menstruasyon