SPIS RZECZY

Istnienie bohaterów Houellebecqa nie jest niczym usprawiedliwione, gdyż ontologia(a co za tym idzie – antropologia) francuskiego pisarza wyklucza pozytywnewartościowanie nie tylko człowieka, ale nawet samej materii. „Jeśli spojrzeć na światz punktu widzenia odkryć współczesnej nauki, to znacznie ciekawszy od materiiokazuje się jej brak (...) Zero to już nie tylko zero, to jest minus jeden plus jeden” 9– tłumaczył Houellebecq w wywiadzie udzielonym „Wysokim Obcasom”. A na to„minus jeden plus jeden” można też spojrzeć nie tylko jak na cząstki materii, alerównież jak na jednostki. Ucieczką przed bezsensem ludzkiego istnienia jest więcalbo nieistnienie (samobójstwo), albo „powrót do prostych przyjemności” 10 , czyli doseksu bez zobowiązań, określanego przez samego Houellebecqa (w zależności ododmiany) „obciąganiem”, „waleniem”, „spuszczaniem się” czy „młóceniem”. Ale tylkotak, żeby nie było dziecka... „Dziwaczny pomysł: rozmnażać się, kiedy nie lubi siężycia” 11 – zastanawia się jeden z bohaterów powieści Michel Dzierżynski.Dramat humanizmu ateistycznegoTen zimny, pozbawiony nadziei na ucieczkę czy zmianę, ateizm, akosmizmi ahumanizm jest w istocie logiczną konsekwencją założeń XIX-wiecznegohumanistycznego ateizmu czy wcześniejszych projektów oświeceniowych. „Niejest prawdą, że człowiek, jak to niektórzy zdają się mówić, nie może urządzić ziemibez Boga. Prawda jest taka, że bez Boga może on tylko, koniec końców, urządzićją przeciw człowiekowi. Humanizm wyłączny jest humanizmem nieludzkim” 12 –wskazywał przed ponad pół wiekiem w fundamentalnej i do dziś aktualnej pracyDramat humanizmu ateistycznego Henri de Lubac. I dotyczy to nie tylko zbrodniczychsystemów XX wieku, które bez wyjątku były ateistyczne, a nawet antyteistyczne,ale w nie mniejszym stopniu także prób budowania rzeczywistości bez Bogapodejmowanych przez zwolenników liberalnej demokracji czy „zmęczonegoliberalizmu”. Świat bez Boga oznacza bowiem nieodmiennie świat bez miejscadla człowieka. Świat, w którym człowiek staje się tylko bestią, zwierzęciem lubmaszyną do sprawiania przyjemności. Twórczość Houellebecqa jest tego aż nadtowyraźnym świadectwem.I nie jest tak, wbrew pozorom, że wojujący ateizm rodzi gorsze owoce niż obojętnyi odrzucający wszelkie zaangażowanie ateizm pisarza czy jego bohaterów. Oba sąrównie zgubne i równie nie do zaakceptowania przez człowieka. Pierwszy z nichpozwala jednak zachować jakąś formę wiary, źródła działania czy przemiany, podczasgdy drugi nie pozostawia już miejsca na jakąkolwiek ucieczkę. Ateista-komunista czyzaangażowany bezbożnik w rodzaju Richarda Dawkinsa („osobisty wróg Pana Boga”)jest gorący i w istocie bliski sprawom wiary. Houellebecq natomiast nieodmiennie9 Erotyka Minitelowa. Z Michlem Houellebecqiem rozmawia Wojciech Orliński, „Wysokie Obcasy”, 5 lipca2008, s. 44.10 M. Houellebecq, Cząstki elementarne, s. 243.11 Tamże, s. 317.12 H. de Lubac, Dramat humanizmu ateistycznego, tłum. A. Ziernicki, Kraków 2004, s. 28.