SPIS RZECZY

niewyobrażalne. Inaczej Jane – nie należała do najbardziejwykształconych kobiet swojej epoki. Miała za sobą kilka lat napensjach, francuskiego nauczyła się dzięki kuzynce i bynajmniejnie w dwadzieścia lekcji, ale to, co ze świata pojęła, wyniosłaz rodzinnego domu i książek podsuwanych przez najbliższych.Wiedzę zdobyła przy kuchennym stole, gdzie nauka Zachoduprzenika do młodych niepostrzeżenie i dużo głębiej. Właśniedlatego Jane Austen pojęła więcej. Dzisiaj coraz rzadziejwychowuje się w ten sposób, dlatego teoretycy kwestii kobiecejnieuchronnie powielają drogę sor Juany. Kobiecość jest bowiemgłęboko zakorzeniona w kulturze, ale głównie tej niepisanej.Bunt kobiet w wersji XX-wiecznej – bunt straszny, bo jakcywilizacja ma się bez nich ostać – polega właśnie na osłabieniukultury, na tym, że kobieta nie ma już ochoty pozostawać sobą,bo nie ma norm, w których mogłaby się najpełniej – i najpiękniej– wyrazić. Kultura to forma ekspresji, przekazana nam przezpoprzednie pokolenia. Bez form ekspresji stajemy się zaśniewyrażalni. Zatarcie różnicy płci, do którego doprowadziłynowoczesne formy emancypacji kobiet, będące w dużej mierzenieświadomym rozwinięciem postulatów sor Juany, a takżedruga strona medalu – zniszczenie męskości jako tego, co dotądbyło „opresywne”, doprowadziło do zniewieścienia i osłabieniabrzydszej płci, a także sprawiło, że współczesna cywilizacjapogrążyła się w niezrozumiałym bełkocie. To zaś zdecydowanieuniemożliwia jakąkolwiek rzetelną sztukę – nie tylko słowa.W ten właśnie sposób poezja sor Juany w zalążku nosiła własneunicestwienie. █213