SPIS RZECZY

Meandry „gentility”Ale w „patriarchalnych” społecznościach zdarzały się i inne pomysły naemancypację. Niespełna wiek po sor Juanie Jane Austen pisała książki dla kobieti uprawiała typowo żeński (wówczas) gatunek – powieść. Robiła to w czasie, kiedyjedyną szansą mieszkanki Wielkiej Brytanii na zdobycie jakiejkolwiek pozycjiw społeczeństwie – chociażby w obliczu prawa, które uniemożliwiało dziedziczeniepo kądzieli – było po prostu dobrze wydać się za mąż. „Tak” wypowiadane przedołtarzem było praktycznie jedynym momentem, w którym Brytyjka potwierdzała:Prozę Jane Austen stawia się dzisiaj bezwahania obok tragedii Shakespeare’a – choćsą to romanse, w których na pierwszy rzut okachodzi zaledwie o to, jak zawrzeć udany związekmałżeński. Z drugiej strony – czy małżeństwo torzeczywiście banalny temat?„Tak, istnieję”. Jak podsumowuje taki stan rzeczy jeden z bohaterów jej powieści,to mężczyzna miał w Anglii prawo wyboru, kobieta – tylko prawo (ograniczone)do odmowy (Northanger Abbey). Niezamężna kobieta po prostu nie miała swojegomiejsca w społeczeństwie, była „poza grą”; stanowiła pewną anomalię, której nieprzewidywało prawo. Dopóki żył jej ojciec, pozostawała pod jego kuratelą; kiedywychodziła za mąż, to małżonek był źródłem jej pozycji, ba! nawet warunkował jejjakikolwiek status prawny. Mężatki niczego nie posiadały i nie mogły podpisywaćumów. Ann Radcliffe na przykład nie była w obliczu prawa autorką swoich powieści– umowy z konieczności podpisywał jej mąż, William, i to on widnieje u ówczesnychwydawców jako autor. Jane Austen była teoretycznie w lepszym położeniu pod tymwzględem, ale mogła zadebiutować tylko dlatego, że ojciec wspierał jej pisarskieambicje – rzecz zupełnie nietypowa w społeczeństwie, w którym publikowanietekstów pod własnym nazwiskiem mogło sprowadzić na kobietę niesławę lub conajmniej zmniejszyć jej szanse na korzystne zamążpójście. Pod tym względemBrytyjki były w gorszej sytuacji niż sor Juana – Meksykanka miała jeszcze do wyboruwpływowy, bogaty katolicki klasztor, w którym mogła się zrealizować, nie oddającręki żadnemu mężczyźnie.Austen nie wyszła za mąż, chociaż, jak twierdzą jej biografowie, miała takąmożliwość – otrzymała propozycję małżeństwa przynajmniej raz, od o sześć latmłodszego od niej dziedzica majątku zaprzyjaźnionych z Austenami Bigg-Witherów.Oświadczyny przyjęła, ale następnego dnia zmieniła zdanie. Dlaczego odmówiła?