SPIS RZECZY

nielicznych, a i to nie na długo, dzisiaj jest już leczony niemal standardowymimetodami. I nie chodzi tu tylko o antybiotyki, które zrewolucjonizowałymedycynę, ale także o przeszczepy, rozmaite operacje na otwartym sercu, maszynypodtrzymujące życie czy nowoczesne techniki pielęgnacyjne. Wszystkie onerozwijają się błyskawicznie.To jednak nie wszystkie trudności, jakie rodzi definicja „uporczywej terapii” czyprawa do jej zaprzestania. Nie wolno bowiem zapominać o tym, że w stanachterminalnych istotnym celem lekarza jest przede wszystkim uśmierzenie cierpienia,doprowadzenie do sytuacji, w której człowiek nie wariuje z bólu. W tej sytuacjidopuszczalne są działania, które, osłabiając lub eliminując ból czy też ograniczająccierpienie, mogą (ale nie muszą) skrócić czas życia. Tego typu działania są jednakdopuszczalne w ściśle określonych okolicznościach. Po pierwsze: nie mogą istniećinne metody łagodzenia bólu dostępne lekarzowi i choremu (dostępność obejmujetu również względy ekonomiczne, z którymi nowoczesna medycyna musi się liczyć).Po drugie: pacjent musi wyrazić na to zgodę. Po trzecie: jeśli terapia przeciwbólowawiąże się z utratą świadomości, to musi być poprzedzona czasem na pożegnaniez rodziną czy przyjęcie sakramentów. Kluczowa dla oceny pozostaje jednak intencja.Nie może być nią skrócenie życia, a tylko ulżenie w cierpieniach 13 . W takiej sytuacjimamy do czynienia z działaniem o podwójnym skutku, które może być – podściśle określonymi warunkami – usprawiedliwione. Gdyby przyjąć, że jest ononiedopuszczalne, a lekarz jest odpowiedzialny za każdy skutek stosowanej terapii,to wówczas w ogóle nie mogłaby istnieć spójna etyka medyczna, a lekarz byłbyodpowiedzialny za każdą śmierć pacjenta, do tego zaś – jak wskazuje ks. TadeuszBiesaga – „wszelkie wcześniejsze czynności terapeutyczne, podjęte czy zaniechane,można interpretować jako eutanastyczne” 14 .Brak ścisłej pozytywnej definicji uporczywej terapii wymusza odmiennepostawienie sprawy, a konkretnie poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, co„uporczywą terapią” nie jest, a zatem czego zaprzestać w żadnych okolicznościachnie wolno. Dodatkowo trzeba rozważyć pytanie, w jakich okolicznościach w ogólemożna mówić o działaniach noszących charakter uporczywej terapii, czy na przykładodnoszą się one do osób w stałym stanie wegetatywnym, czy też brak świadomościnie może być uznany za wystarczającą okoliczność do rozważania możliwości„zaprzestania terapii”.Samarytańska posługa chorym13 R. Lucas Lucas, dz. cyt., s.174-175.14 T. Biesaga SDB, Elementy etyki lekarskiej, Kraków 2006, s. 166.