SPIS RZECZY

mile widziane. Jednak Emma, za pozwoleniem władcy, została dedykowana samemuKsięciu-Regentowi.Obydwie panie, oczywiście, nie pisały w odosobnieniu. W XVII-wiecznychAmerykach istniało wiele „dziesiątych muz”, które realizowały się za pomocą piórai które dostrzegały „problem” kobiety w kolonialnym społeczeństwie. Wystarczywspomnieć zamieszkującą kolonie Anne Bradstreet, której wiersze opublikowanow Anglii w 1659 roku, Margaret Cavendish, która w tym samym czasie miałaprzyjemność być księżną Newcastle, a zatem nie musiała prosić innych o publikacjęwłasnych dzieł, czy niezliczoną liczbę sióstr układających wiersze w kolonialnychi hiszpańskich klasztorach. W drugiej połowie XVIII wieku z kolei, a zatem w czasachJane, jak się szacuje, liczba piszących Brytyjek wzrastała o 50 procent z dekady nadekadę. Tworzą wówczas między innymi Sarah Harriet Burney, Cassandra Cooke czyGermaine de Staël. Sor Juana i Jane Austen nie były zatem osamotnione, jak mogłobynam się dzisiaj wydawać. Po prostu wyraźnie wyrastały ponad swoje otoczenie.Sor Juana w teorii buntowała się dobitniej niż Austen, ale w życiu pozostaławierna ślubowi posłuszeństwa. Gdy od niej tego zażądano, złamała pióro i zajęła sięzwykłą posługą zakonną. Zmarła podczas epidemii, zaraziła się od sióstr, którymisię opiekowała. Jane Austen z kolei nie wyszła za mąż, a jej życie odległe byłonajprawdopodobniej od kreowanego później przez jej krewnych ideału kobietyodkładającej robótkę tylko po to, aby zapisać kilka zdań, które przyszły jej do głowypodczas popołudniowej herbaty. Co jednak ważne, Austen była w stanie pisać tylkowówczas, kiedy rutyna codziennych domowych obowiązków pozwalała jej skupićwyobraźnię na losach jej bohaterek. Northanger Abbey i wczesne wersje Sense andSensibility oraz Pride and Prejudice powstały, kiedy mieszkała z rodzicami w Steventon,Mansfield Park, Emma i Persuasion, kiedy po wielu latach osiadła z matką i siostrąw Chawton. W międzyczasie – lata przeprowadzek i milczenia. Tak samo jak sorJuana, Austen żyła dla sztuki i, jeśli wierzyć wspomnieniom jej ulubionej bratanicy,Fanny Knight, podobnie jak jej bohaterki w wyższych sferach stanowiła elementnieco wywrotowy – bo, jak świadczą jej powieści, akceptujący normy społeczne, alepodchodzący do nich z krytycznym namysłem. Właśnie ów głęboki namysł sprawił,że emancypacja według Austen jest projektem dużo bardziej doniosłym i wartymanalizy także dzisiaj, kiedy kobietom nie zostało już w zasadzie nic do zdobycia.Wbrew temu, co wciąż wmawiają nam co radykalniejsze feministki, na Zachodziepadły wszystkie „bastiony” męskiej dominacji. Może zatem nadszedł czas, żebypoważnie zastanowić się nad istotą kobiecej obecności w kulturze?Jeśli chodzi o dwie bohaterki tego eseju, pozostaje jeszcze jeden paradoks:sor Juana wychowała się na książkach. Kultura, jaką wchłonęła, została przez niąprzyswojona sztucznie, z kroplówki traktatów, kompendiów i podręczników. Niemiała okazji poznać form wyrazu kobiety i mężczyzny, ich osobnego stylu bycia.Kulturę Zachodu, w której Minne przejawia się na co dzień w prostych gestach,wchłonęła zupełnie z zewnątrz. Tak naprawdę kobiecość i męskość były dla niej