SPIS RZECZY

Nowa encyklika Benedykta XVI nosi tytuł Caritas in veritate (Prawdaw miłości). Jak podkreślają włoskie media, zdaje się ona odbijać intuicje wielkiegokatolickiego filozofa XX wieku Romano Amerio – Szwajcara z urodzenia,„rzymianina” z przekonań. Zaangażował się on z niezwykłą intelektualnądeterminacją w obronę tożsamości zachodniego chrześcijaństwa w obliczu zamętuwywołanego w okresie po Soborze Watykańskim II. Dziś Amerio jest uznawany za„czarną bestię” przez wielu przedstawicieli tzw. katolickiego myślenia postępowego.Dlatego też został skazany na dotkliwą karę zapomnienia. Kto chciałby dziś znaleźćchoćby jedną z jego prowokujących książek, powinien raczej odświeżyć w sobiewiarę w cuda.Już sam tytuł papieskiej encykliki zdaje się sugerować, że propozycjaAmerio została doceniona na najwyższych piętrach Pałacu Apostolskiego. Wedługszwajcarskiego myśliciela, wybijanie na czołówki wszelkiej debaty społecznejargumentu miłości wzięło się z grzebania w fundamentach katolickiej doktryny,zwłaszcza zaś w dogmacie o Trójcy Świętej. „Nasza wiara utrzymuje – jak piszeAmerio – że na początku jest Ojciec; Ojciec rodzi Syna, który jest Słowem; zaśz Ojca i Syna pochodzi Duch Święty, który jest miłością (Sobór Florencki, bullaLaetantur coeli et exultet terra). Miłość zatem wynika ze Słowa, jest poprzedzonapoznaniem... Natomiast absolutyzując miłość, popada się w błąd ludzi Wschodu, nieprzyjmujących formuły Filioque z naszego Wyznania Wiary”.Co z tego wynika? Owo Filioque może sprawiać wrażenie, że mamy do czynieniaz jakąś kwestią całkiem teoretyczną z dziedziny abstrakcyjnej teologii. Tymczasemstanowi ono podstawę rozstrzygnięć jak najbardziej praktycznych. Dzisiejszy światzdaje się przyznawać wartość przede wszystkim temu, co zapewni natychmiastowąskuteczność podejmowanym działaniom. Tejże skuteczności sprzyjają, jak nicinnego na świecie, spokój i zgoda. Stąd pokusa irenizmu, czyli prymat dogadaniasię na wszelkich możliwych płaszczyznach, zmierzający ku temu, by wszystkieprzeciwstawne doktryny czy religie oswoić i zgrać w jedno. Jest to nawet możliwe– pod jednym wszakże warunkiem: o ile pominiemy Logos (drugą Osobę TrójcyŚwiętej) i przestaniemy zadawać pytanie o prawdę. Nazizm był przeciwny Filioque –