SPIS RZECZY

237zmarłych chowa się błyskawicznie do worków, by nie naruszali optymizmu innych,takie stwierdzenie może oczywiście szokować. Ale w istocie jest ono świętymprawem chorego, ostatnią przysługą, jaką można mu wyświadczyć, momentemprawdziwej troski o niego, a nie tylko o jego zdrowie czy cielesność.„Umierający, a bardziej ogólnie – ci wszyscy, którzy dotknięci są nieuleczalnąchorobą, mają prawo do tego, by byli informowani o swoim stanie zdrowia. Śmierćjest momentem zbyt istotnym, aby unikało się jej perspektywy. Dla człowiekawierzącego zbliżanie się tego momentu wymaga przygotowania i określonychdziałań podjętych w pełnej świadomości. Dla każdego człowieka zbliżanie sięśmierci niesie za sobą odpowiedzialność za wypełnienie określonych obowiązków,dotyczących stosunków z rodziną, uporządkowania ewentualnych sprawzawodowych, aktualizacji swoich rachunków czy długów” 10 – podkreśla PapieskaRada Cor Unum.Bez definicji uporczywej terapiiZaprzestanie uporczywej terapii oznacza zatem zgodę na ludzką naturę,a jednocześnie odrzucenie logiki wyboru momentu śmierci. „Celem zaniechaniauporczywej terapii nie jest pozbawienie człowieka życia, a przeciwnie – zapewnieniechoremu godnych warunków umierania, kiedy śmierć w bliskim czasie jestnieuchronna i nie można jej zapobiec. Jest okazaniem szacunku dla śmierci naturalneji niezakłócaniem jej działaniami nieuzasadnionymi” 11 – wyjaśnia Jerzy Umiastowski.Niestety, stwierdzenie, co jest, a co nie jest działaniem nieuzasadnionym, niejest możliwe do ustalenia na czysto teoretycznym poziomie. „Kryteria odróżnianiaśrodków «nadzwyczajnych» od «zwyczajnych» są różnorodne (...) Niektóre mającharakter obiektywny, jak natura środków, ich koszt, pewne względy sprawiedliwościw ich stosowaniu i w wyborach, które ono implikuje; inne mają charaktersubiektywny, jak konieczność uniknięcia u konkretnego pacjenta szoku psychicznego,sytuacji udręki, niewygód itp.” 12 – precyzuje Papieska Rada Cor Unum.Ale nawet kryteria obiektywne zmieniają się błyskawicznie. Medycyna zmieniasię tak szybko, że to, co wczoraj było jeszcze „środkiem nadzwyczajnym”, dziś jestjuż czymś zupełnie normalnym, a stan, z którego udawało się wyprowadzić tylko10 Papieska Rada Cor Unum, dz. cyt., par. 6.1, s. 447.11 J. Umiastowski, Uporczywa terapia, w: Encyklopedia bioetyki: personalizm chrześcijański, red. A. Muszala,Radom 2005, s. 494.12 Papieska Rada Cor Unum, dz. cyt., par. 2.4.2., s. 441.Granice uporczywej terapii