SPIS RZECZY

O człowieku jako produkcie ma decydować inny człowiek. Nieudane egzemplarzenadają się do likwidacji, aby w końcu można było osiągnąć kształt człowiekadoskonałego na drodze planowania i produkcji. Cierpienie ma zniknąć, życie mastać się przyjemnością” 30 – wyjaśniał Joseph Ratzinger w eseju Europa. Jej podwalinydzisiaj i jutro.Pytanie o Boga jest zawsze pytaniempraktycznym. Teoretyczne założenie, że nieznamy na to pytanie odpowiedzi, nie zwalnianas od odpowiedzi na pytanie praktyczne: czyżyć, jakby Bóg istniał, czy też tak, jakby Gonie było.Ten styl myślenia wynika z przyjętego przez współczesną cywilizacjęeuropejską liberalnego paradygmatu myślenia utylitarystycznego.Opiera się ono na utopii, że można zbudować społeczeństwo, w którymznikną niespodziewane cierpienia, i w którym każdy będzie mógł osiągnąćniczym niezakłócone szczęście. Tylko w takim świecie, w którym chorobyzostaną opanowane, a nieszczęścia uniemożliwione – projekt utylitarny ma mocuszczęśliwienia ludzi. W innej sytuacji poczucie szczęścia zakłócać będą wydarzenianieprzewidywalne: choroby, niechciane ciąże czy wypadki.Jeden z ojców nowożytnej myśli liberalnej, John Stuart Mill, pisał, że „nikt poważnynie wątpi, że to, co stanowi największe, niezaprzeczone zło naszego świata, możebyć w znacznej mierze usunięte, i że jeżeli ludzkość będzie nadal szła po drabiniepostępu – zostanie ostatecznie bardzo ograniczone (...) Wszelkie wielkie źródłaludzkiego cierpienia dadzą się opanować – jedne w znacznym stopniu, inne niemalcałkowicie, przez ludzką zapobiegliwość i wysiłek” 31 .Jedyny problem z jego rozumowaniem jest taki, że fundament całego utylitaryzmu(czyli przekonanie, iż można uniknąć nieszczęścia i zbudować system etyczny, którygo nie uwzględnia) opiera się na łatwo falsyfikowanych założeniach. Nieszczęścia,choroby i ból są obecne w świecie. A postęp ich nie eliminuje.Tego rodzaju utylitarne, pozornie przyjazne dla wszystkich myślenie może byćjednak bardzo groźne. Dążenie do szczęścia dokonuje się bez względu na koszty,jakie ono ze sobą niesie dla innych. Pragnienie dzieci staje się usprawiedliwieniemdla metody in vitro, w której giną „nadliczbowe zarodki”, wygoda kobiety staje30 J. Ratzinger, Europa. Jej podwaliny dzisiaj i jutro, tłum. S. Czerwik, Kielce 2005, s. 39.31 J. S. Mill, Utylitaryzm, tłum. M. Ossowska, w: Tegoż, Utylitaryzm. O wolności, Warszawa 2005, s. 20-21.