SPIS RZECZY

Papieże o karze śmierciPapieże bardzo rzadko wypowiadali się bezpośrednio na temat kary śmierci. Jednaknie można powiedzieć, by nie mieli oni na jej temat poglądu. Ich milczenie mogłowyrażać akceptację teologicznych wywodów w okresie średniowiecza i reformacji.Nie inaczej było w przypadku papieży choćby w XX wieku. Jeżeli już zabierali głosw tej sprawie, to robili to, pisząc o innych zagadnieniach teologiczno-społecznychi jedynie na marginesie wspominając o karze śmierci.Pierwszym wyraźnie wypowiadającym się o karze kapitalnej papieżem był Leon XIII,który w liście Pastoralis officii z roku 1891 napisał: „Oba rodzaje prawa Bożego,zarówno to, które rozpoznajemy w świetle naturalnego rozumu, jak i też to, którezostało obwieszczone w księgach spisanych pod Bożym natchnieniem, wyraźniezakazują, aby nikt poza publiczną sprawą sądową nie pozbawiał kogokolwiek życia,albo go ranił, chyba że zmuszony został do tego koniecznością obrony samego siebie”.Papież pisał ten list, by potępić pojedynki, które były wtedy niezwykle popularne.Jednak odnosząc ten dokument do kary śmierci, można powiedzieć, że papieżakceptował również prawo prawowitej władzy do jej egzekwowania.Pius XII twierdził, że państwo pozbawia skazańców jedynie dobra życia, bo prawado życia przestępcy pozbawiają się sami, w momencie popełniania zbrodni. Po jegowypowiedziach głos w sprawie kary śmierci zabrał dopiero Jan Paweł II. NawetSobór Watykański II milczał w tej sprawie. Jan Paweł II był papieżem, który jakogłowa Kościoła wypowiadał się na temat kary śmierci najwięcej i najczęściej. Chociażna każdym kroku wzywał rządy do jej zaniechania, to jednak nie wykluczył jejstosowania w nadzwyczajnych przypadkach.Papież odwoływał się w swoim nauczaniu do idei obrony koniecznejsformułowanej przez św. Tomasza z Akwinu. W encyklice Evangelium vitae pisał:„uprawniona obrona może być nie tylko prawem, ale poważnym obowiązkiemtego, kto jest odpowiedzialny za życie drugiej osoby, za wspólne dobro rodziny lubpaństwa”. Zdarza się, niestety, że konieczność odebrania napastnikowi możliwościszkodzenia prowadzi czasem do pozbawienia go życia. W takim przypadkuspowodowanie śmierci należy przypisać samemu napastnikowi, który naraził się nanią swoim działaniem, także w sytuacji, kiedy nie ponosi moralnej odpowiedzialnościze względu na brak posługiwania się rozumem”. Jan Paweł II powtórzył więc naukę,jaką propagował Pius XII.W innym miejscu papież stwierdzał: „Istotnie, kara wymierzana przezspołeczeństwo ma przede wszystkim na celu «naprawienie nieporządku wywołanegoprzez wykroczenie». Władza publiczna powinna przeciwdziałać naruszaniu prawosobowych i społecznych, wymierzając sprawcy odpowiednią do przestępstwakarę, jako warunek odzyskania prawa do korzystania z własnej wolności. W tensposób władza osiąga także cel, jakim jest obrona ładu publicznego i bezpieczeństwaosób, a dla samego przestępcy kara stanowi bodziec i pomoc do poprawy orazwynagrodzenia za winy”.