SPIS RZECZY

169MK). Zapewne istotny był tu też antykomunizm pisarza, jego wrogość wobecnacjonalizmów, stosunek do Kościoła, zachowań polskich „elit” po 1945 roku,generalnie jego niezależność, osobność, ale taka, która nie była efektem wycofaniasię w prywatność, lecz budowana w starciu ze światem. Taki Mackiewicz okazał sięnie tylko trudny do przyjęcia, ale i do dyskusji. Dlatego należy on do stosunkowolicznej grupy pisarzy przemilczanych na śmierć w III RP, Totschweigen.Casus Mackiewicza jakoś się chyba też wiąże z nieprzyswojeniem przez literaturęIII RP dorobku emigracji. Początkowo wydawało się, że twórcy emigracyjni odegrająwiększą rolę w niepodległej Polsce. Pominąwszy Gombrowicza, Miłosza i do pewnegostopnia Herlinga-Grudzinskiego, tacy pisarze, jak Mackiewicz, Bobkowski, niemówiąc już o Łobodowskim, Straszewiczu, Czarnyszewiczu, Wierzyńskim, Goetlu,Piaseckim, są wciąż słabo obecni nie tylko w księgarniach, ale i w naszym życiuduchowym. To ciekawe i znamienne w kontekście tego, o czym tu mówimy, bo toliteratura emigracyjna w dużej mierze kontynuowała etos literatury Dwudziestolecia.Jeśli chodzi o Andrzeja Bobkowskiego, sytuacja chybazaczyna się poprawiać. „Odkrycie” jego prac w ciąguostatnich kilku miesięcy jest swoistym fenomenem.Wcześniej znali go tylko nieliczni, teraz posypały sięwznowienia, wystawy, wydania opowiadań czy listów.– Na pewno jest jakiś rodzaj renesansu zainteresowania tym pisarzem, jeśliów renesans mierzyć liczbą wydawanych książek. Istotnym sprawdzianem jestjednak i to, czy i w jakiej postaci dany pisarz wkracza do wyobraźni narodowej,jak funkcjonuje w krytyce literackiej, co w nim odkryją czytelnicy. Znamienne, iżBobkowski uporczywie funkcjonuje przede wszystkim jako demaskator polskości,którym niewątpliwie bywał, ale równocześnie nie zawsze dostrzega się inne, dlamnie ciekawsze, elementy jego osobowości pisarskiej. Na przykład to, jak walczyłz XX-wiecznymi złudzeniami postępu, czy jego dyskretny patriotyzm, głębokąi heroiczną zarazem religijność...A jak wygląda sprawa krytyki literackiej? Ona teżpełniła w II Rzeczpospolitej ważną funkcję, to wśródkrytyków toczyło się wiele sporów – filozoficznychczy ideologicznych. Dzisiaj, gdyby wyjść na ulicęi spytać o nazwisko jakiegoś krytyka, to usłyszymy,że krytykiem jest Kazimiera Szczuka – bo ją widaćw telewizji...Literatura nie może być samą demaskacją