I

gen. Hun functie is daardoor te vergelijken met die van de hogere associatiegebieden in de
posterieure-pariëtale schors.
Tenslotte spelen de colliculi superior een belangrijke rol bij aandacht, die getrokken wordt
door plotselinge gebeurtenissen in de visuele ruimte. Dit verschijnsel staat bekend onder de
naam oriëntatie of attention capture (het gepakt worden van de aandacht). Beschadiging van
de colliculi superior gaat daarom niet alleen gepaard met verstoringen van oogsprongen,
maar ook met verstoringen in aandachtsprocessen. Dit geldt vooral voor zogeheten attention
shifts, dat wil zeggen de verplaatsing van aandacht naar verschillende posities in de ruimte.
Blindsight
De neuropsycholoog Weiskrantz ontdekte dat bij beschadiging van de primaire visuele
schors een patiënt nog wel in staat was de locatie van een verlichte plek in het defecte of
‘blinde’ deel van zijn visuele veld, ook wel scotoma genoemd, te detecteren. Aan de patiënt
werd bijvoorbeeld gevraagd om na een toon de ogen te bewegen in de richting van de verlichte
plek in het defecte visuele veld. Hij bleek dit nu significant beter te doen dan in een
controleconditie waarin na de toon geen stimuli (‘blanks’) werden aangeboden. De patiënt
was zich daarbij echter niet bewust van aanbieding van deze stimuli. Weiskrantz noemde dit
verschijnsel daarom blindsight. Hetzelfde fenomeen kan ook worden aangetoond bij patiënten
waarvan een helft van de visuele schors is gelaedeerd (bijvoorbeeld de linker-helft). Als
nu gelijktijdig in het goede visuele veld (links) een targetstimulus, en in het slech-te visuele
veld (rechts) een interfererende stimulus wordt gepresenteerd, wordt de reactie op de target
toch nog vertraagd.
De meningen over dit verschijnsel blijven echter nog verdeeld, omdat het ook mogelijk is dat
patiënten hierbij toch nog gebruik maken van residuele functies van de visuele schors in de
geniculostriate route, en niet zozeer van de tectopulvinaire route. Deze vormen als het ware
kleine ‘kijkgaatjes’ waardoor toch nog informatie uit het slechte visuele veld doorlekt.
6.2.2 Organisatie van de visuele schors
De visuele schors heeft een bij uitstek hiërarchische structuur. De hiërarchische organisatie
blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat de latenties van neuroelektrische responses toenemen
van primaire gebieden (zoals V1) naar secundaire gebieden als de pariëtale en temporale
schors. Ook het feit dat de grootte van de receptieve velden van neuronen sterk toeneemt
langs routes van de visuele schors, is hiervoor een bewijs. Zo is de grootte van het receptief
veld ongeveer 1.2 graad in V1, 3 graden in V4, 8 graden in TEO (temporaal-occipitaal
schors) en tenslotte 40 graden in TE ( inferieure temporaal gebied). Hieronder worden nu
eerst de primaire, en vervolgens de secundaire visuele gebieden besproken. Primaire
visuele schors. V1, de primaire visuele schors heeft een retinotope organisatie: elke helft
van het visuele veld (en corresponderend deel van de retina) projecteert naar de contralaterale
hemisfeer. Bovendien projecteren de onderste en bovenste delen van het visuele
veld naar gebieden respectievelijk boven en onder de fissura calcarina, gelegen in het
centrum van de primaire schors (zie figuur 6.3).
131