I

Recommendations

Info

verwachting en preparatie, 185, 187 verwachtingsgradiënt, 187 verwachtingsprocessen, 174 verwerkingslussen, 68, 341 verwerkingsstadia, 10, 11, 12, 250, 305, 321 verwerkingsstadia’, 9 Verzwakte schrikreactie, 260 visueel buffer, 136 visueel zoeken, 137 visuele agnosie, 135 visuele hersenschors, 14, 78, 116, 128, 129 visuele module, 133 visuele projectieschors, 128 visuo-spatial sketchpad, 213 visuospatiële aandacht, 119, 179, 180, 181, 308 VLPFC, 185, 186 volgbewegingen van het oog, 153 von der Malsburg, 105 voorhersenen, 45 vrije wil, 147 vroeg waarschuwingssysteem, 278 vroege of late selectie, 169 waak- en slaaptoestand, 46, 155, 156 waar route, 134 Washoe, 84 wat route, 134 werkgeheugen, 15, 25, 105, 116, 172, 174, 185, 187, 189, 190, 212, 213, 214, 271, 275, 280, 326, 331, 337, 341 Wernicke, 19, 28, 122, 316, 323, 324 325, 326, 328, 330, 332 Wilhelm Wundt, 4 William James, 4 wisselwerking tussen emotie en geheugen, 266 witte stof, 15, 34, 43, 51, 220, 298, 323 Woldorff, 182 woordstamaanvulling of woordfragment taken, 237 X-cellen, 129 Y-ganglion cellen, 129 zelfherkenning. Zie chimpansee zelfstimulatie experimenten, 265 ziekte van Alzheimer, 219 ziekte van Huntington, 144,162 ziekte van Parkinson, 49,144 370
‘My brain: it's my second favorite organ’ Woody Allen (Sleeper, 1973) Nawoord Als afsluiting van dit boek een korte nabeschouwing. Ik ben ooit begonnen als student psychologie in een periode dat er van ‘het brein als inspiratiebron voor de psychologie’ nog geen sprake was. De psychologie bestond uit een eenvoudig geheel van boeken en colleges waar je doorheen werkte, en behave een kikkerpracticum was er geen band met de biologische basis van ons gedrag. In dat practicum gegeveven door een fysioloog leerden we in een spierzenuwpreparaat van de achterpoot van de kikker een reflex opwekken, en te registreren op een beroete trommel. Die kikkers waren tevoren gevangen in de sloot achter het academisch ziekenhuis te Leiden, en na verdoofd te zijn in een emmer met zeepsop, door ons gedood. Statistiek bestond wel, met een nadruk op niet-parametrische toetsen. De computer was net gearriveerd, een X1 machine van de firma Elektrologica waarmee je zowaar een echte factor-analyse kon uitvoeren in ongeveer twintig minuten. Nu, zo’n 55 jaar later is er veel veranderd in de psychologie. Er heeft een enorme schaalvergroting plaatsgevonden, zowel qua studentenaantallen als de inhoud van het vak, met een forse ruk richting neurowetenschappen. Bijna elke vak- of programmagroep in Nederland doet wel iets op het gebied van hersenen, de neurale basis van emoties, ontwikkeling, sociaal gedrag enzovoort. De cognitieve neurowetenschap lijkt zich definitief te hebben genesteld aan onze Universiteiten. Dat lijkt op het eerste gezicht gunstig, en tekenend voor een gezonde ontwikkeling. De psychologie gaat immers met haar tijd mee en ontwikkelt zich nu tot een echte ‘harde’ wetenschap. In de lijn van deze ontwikkeling heb ook ik destijds het standpunt verdedigd dat eigenlijk de hele psychologie moet worden herschreven, maar nu vanuit de kennis ontleend aan het hersenonderzoek. Maar zijn wij daarin niet teveel doorgeschoten? En is juist de zuivere, ‘droge’ aanpak van de cognitieve psychologie, niet gehinderd door hersenkunde maar puur gericht op mechanismen van menselijk cognitie, een waardevol gegeven? De invloedrijke en vaak nog actuele theorieën uit de cognitieve psychologie zijn in een tijdperk tot stand gekomen waarin de hersenen nog nauwelijks een rol van betekenis speelden. Ik denk daarbij aan het onderzoek van Sternberg, Broadbent, Shiffrin en Schneider, Baddeley, Rabbitt, Salthouse, Tulving , Posner, Levelt en Neisser. Hoe valt hun werk in te passen 371
Page 3 and 4:
Het hiërarchisch brein Auteur: Alb
Page 5 and 6:
2.3.5 Intrinsieke connectiviteit: h
Page 7 and 8:
8.6.4 Expliciet geheugen: tijdsverl
Page 9 and 10:
Overzicht kaders Achtergrond, anato
Page 11 and 12:
‘I am a brain, Watson. The rest o
Page 13 and 14:
Deel 1 Basisbegrippen en mechanisme
Page 15 and 16:
1 Achtergrond en uitgangspunten. 1.
Page 17 and 18:
door weer aandacht te schenken aan
Page 19 and 20:
Figuur 1.2 Eenvoudig hiërarchisch
Page 21 and 22:
Kosslyn en Koenig hebben eveneens g
Page 23 and 24:
Zo bleken patiënten met beschadigi
Page 25 and 26:
Een belangrijk kenmerk van dit soor
Page 27 and 28:
met elkaar corresponderen; lokale n
Page 29 and 30:
een beweging. Dit komt omdat de pri
Page 31 and 32:
Door de sterke benadrukking van spe
Page 33 and 34:
De regel van Hebb Een simpele illus
Page 35 and 36:
ter ontwerpen. Zij doet dat echter
Page 37 and 38:
ing van werkgeheugen. Dit regelsyst
Page 39 and 40:
Veel van deze kennis is ontleend aa
Page 41 and 42:
1.6.3 EEG, MEG en ERP (ERF) Het ele
Page 43 and 44:
equivalente dipool kan bijvoorbeeld
Page 45 and 46:
schorslagen heen) elektrische activ
Page 47 and 48:
op. Omdat de aanschaf en gebruik va
Page 49 and 50:
Bij fMRI is de temporele precisie e
Page 51 and 52:
Uiteindelijk doel hiervan is het in
Page 53 and 54:
Testvragen • Beschrijf drie belan
Page 55 and 56:
2 Anatomie en structurele organisat
Page 57 and 58:
alleen te zien, als de hersenen vol
Page 59 and 60:
estaat namelijk ook een circuit dat
Page 61 and 62:
meestal wordt gebruikt als aanduidi
Page 63 and 64:
De hippocampus is belangrijk voor h
Page 65 and 66:
dere zintuigmodaliteiten, doorgrond
Page 67 and 68:
Figuur 2.11 Schematische indeling v
Page 69 and 70:
axon. Een veel voorkomende multipol
Page 71 and 72:
openen en sluiten van deze kanalen
Page 73 and 74:
alleen de bouwstenen van de neocort
Page 75 and 76:
van het visuele veld, oriëntatiege
Page 77 and 78:
In laag 5 bevinden zich vele grote
Page 79 and 80:
netwerken die opgebouwd zijn uit kl
Page 81 and 82:
Functionele connectiviteit is de vo
Page 83 and 84:
Testvragen • Wat wordt bedoeld me
Page 85 and 86:
3 Biologisch evolutionaire kenmerke
Page 87 and 88:
geassocieerd. In het posterieure he
Page 89 and 90:
nen in stroken of zones verderop te
Page 91 and 92:
Log hersengewicht (gram) De mate va
Page 93 and 94:
Aangenomen wordt dat vooral de pref
Page 95 and 96:
en zelf geïnitieerde mentale voors
Page 97 and 98:
Figuur 3.7 Chimpansees hebben van n
Page 99 and 100:
Figuur 3.8 Edelmans principe van ne
Page 101 and 102:
Aanbevolen literatuur Changeux, J.
Page 103 and 104:
4 Over representaties, computaties
Page 105 and 106:
Plasticiteit en reorganisatie Er zi
Page 107 and 108:
Met de volgende twee eenvoudige voo
Page 109 and 110:
maar die wel ons gedrag kunnen beï
Page 111 and 112:
module of computationeel mechanisme
Page 113 and 114:
thalamus naar de primaire visuele s
Page 115 and 116:
4.4 De rol van controlesystemen De
Page 117 and 118:
kingsprocessen en cognitieve taken.
Page 119 and 120:
persoon − niet in de hippocampus
Page 121 and 122:
tergrond behoren dit niet vertonen.
Page 123 and 124:
Hoofdstuk 5 Functionele organisatie
Page 125 and 126:
temen genoemd. Een voorbeeld hierva
Page 127 and 128:
echtstreeks doorstromen naar motori
Page 129 and 130:
in functionele en anatomische zin d
Page 131 and 132:
aar (bijvoorbeeld locatie I), ook a
Page 133 and 134:
5.4 Het probleem van centrale coör
Page 135 and 136:
cursieve eigenschappen van de corti
Page 137 and 138:
125
Page 139 and 140:
Hoofdstuk 6 Perceptie en actie Inle
Page 141 and 142:
Figuur 6.1 Twee afferente visuele z
Page 143 and 144:
gen. Hun functie is daardoor te ver
Page 145 and 146:
Figuur 6.4 toont een blokje cellen
Page 147 and 148:
V4 en V5. Hogere-orde perceptie daa
Page 149 and 150:
genschappen van objecten als groott
Page 151 and 152:
uimte dan lijkt het soms dat een ge
Page 153 and 154:
structuren in hersenstam en ruggeme
Page 155 and 156:
Later hebben Alexander en DeLong no
Page 157 and 158:
oogknipreflex, maar ook handelingen
Page 159 and 160:
Motorische schors: het bewegingsexe
Page 161 and 162:
Grijpen in het brein Het grijpen va
Page 163 and 164:
zoals vorm en grootte, een belangri
Page 165 and 166:
van de hiervoor genoemde vergentie
Page 168 and 169:
Hoofdstuk 7 Activatie, aandacht en
Page 170 and 171:
zijn echter niet uniform, maar kenn
Page 172 and 173:
7.2. Activatie: neurofysiologische
Page 174 and 175:
sprake van een terugkoppeling van s
Page 176 and 177:
houding van sensorische neuronen in
Page 178 and 179:
geluiden, of objecten en personen d
Page 180 and 181:
die elk een specifiek negatief effe
Page 182 and 183:
vorm. De speciale rol van spatiële
Page 184 and 185:
proefpersoon zich op een duidelijk
Page 186 and 187:
match Negativity. Dit is een negati
Page 188 and 189:
ol vervullen (James’ accomodation
Page 190 and 191:
7.3.7. Expressie van aandacht Diers
Page 192 and 193:
stimulus dimensie werd smaller. In
Page 194 and 195:
wordt gevonden voor N1: dit heeft e
Page 196 and 197:
in hoog tempo en in onvoorspelbare
Page 198 and 199:
deze inhiberende neuronen staan nam
Page 200 and 201:
Een belangrijk element in dit circu
Page 202 and 203:
vooral betrekking op preparatie en
Page 204 and 205:
teerde vorm aangeboden, waarbij de
Page 206 and 207:
7.4.1. Inleiding Bewustzijn wordt d
Page 208 and 209:
tot intern gegenereerde vormen van
Page 211 and 212:
Aanbevolen literatuur M.M. Botvini
Page 213 and 214:
Hoofdstuk 8 Geheugen Het geheugen a
Page 215 and 216:
8.2.1 Aard of inhoud van kennis Een
Page 217 and 218:
mijngeheugen. Zo wordt aangenomen d
Page 219 and 220:
werp, en vraagt of hij/zij dit al e
Page 221 and 222:
Er kunnen drie vormen van impliciet
Page 223 and 224:
die ook sterk capaciteitsbegrensd i
Page 225 and 226:
8.5 Amnesie na hersenbeschadiging H
Page 227 and 228:
porale schors, en amygdala. Hierdoo
Page 229 and 230:
ijk voor zowel de encodering als he
Page 231 and 232:
Figuur 8.8 Gearceerde gebieden in h
Page 233 and 234:
de delayed non-matching-to-sample t
Page 235 and 236:
merken van meer grootschalige netwe
Page 237 and 238:
tegenovergesteld effect dat long te
Page 239 and 240:
De zwakke stimulus (en geassocieerd
Page 241 and 242:
schorsgebieden. Zoals eerder bespro
Page 243 and 244:
Omdat de hippocampus de associatiev
Page 245 and 246:
vormen van dementie. Hierbij kan er
Page 247 and 248:
doet knipperen, voorafgegaan door e
Page 249 and 250:
uit snellere reactietijden in een r
Page 251 and 252:
terveld stimuli projecteren hierbij
Page 253 and 254:
Testvragen • Twee belangrijke cri
Page 255 and 256:
9 Emoties 9.1 Inleiding: de verschi
Page 257 and 258:
cognitieve evaluaties van personen
Page 259 and 260:
Figuur 9.2 Sequentie van evaluaties
Page 261 and 262:
Figuur 9.3 Eenvoudig model van inte
Page 263 and 264:
van ons hart, komt pas enkele secon
Page 265 and 266:
De theorie van James-Lange schrijft
Page 267 and 268:
vermijden. Een positieve reinforcer
Page 269 and 270:
toonde aan dat perifere auditieve k
Page 271 and 272:
9.3.4 Emoties en reinforcers Het on
Page 273 and 274:
9.4 De neurale basis van emoties: v
Page 275 and 276:
edreigende dieren volledig uitschak
Page 277 and 278:
deel uit maken van het netwerk zijn
Page 279 and 280:
dingen met respectievelijk de media
Page 281 and 282:
De latentietijd van het vuren van g
Page 283 and 284:
ten die dezelfde kenmerken vertonen
Page 285 and 286:
Het detecteren van stimuluskenmerke
Page 287 and 288:
input uit de buitenwereld ontvangt,
Page 289 and 290:
directe subcorticale en indirecte c
Page 291 and 292:
9.7.1 Lateraliteit van valentie: li
Page 293 and 294:
9.7.3. Rechterhersenhelft: onbewust
Page 295 and 296:
structuren in de hersenstam zoals h
Page 297 and 298:
Dit zijn achtereenvolgens het mesol
Page 299 and 300:
eerder is in dit hoofdstuk aangegev
Page 301 and 302:
Normaal gesproken hebben stresshorm
Page 303:
Aanbevolen literatuur Bains J.S. e
Page 306 and 307:
Hoofdstuk 10 Lateralisatie en taal
Page 308 and 309:
10.2.1 Anatomie en functie van de c
Page 310 and 311:
teron zou namelijk tot gevolg kunne
Page 312 and 313:
schors), en irrelevante informatie
Page 314 and 315:
gingspatronen die de prehistorische
Page 316 and 317:
Een derde factor die het sneeuwbal
Page 318 and 319:
echts). Echter, bij gelijktijdige i
Page 320 and 321:
toename van de zoektijd als functie
Page 322 and 323:
Zo is wel beweerd dat verbale proce
Page 324 and 325:
van getallen (bijvoorbeeld wat is m
Page 326 and 327:
kerhersenhelft (in de gyrus angular
Page 328 and 329:
10.4.2. Taal en cognitieve neurowet
Page 330 and 331:
Het is nog niet duidelijk hoe de st
Page 332 and 333: niet levend enzovoort. Een belangri
Page 334 and 335: kenmerken van het woord aan het bod
Page 336 and 337: de visuele woordvorm worden 'vertaa
Page 338 and 339: gebied, dat posterieur taalgebied w
Page 340 and 341: een gevolg is van het feit dat een
Page 342 and 343: doende. Al eerder bleek uit dyslexi
Page 344 and 345: kenmerken weerspiegelt. Mogelijk ha
Page 346 and 347: met de halsband' kan uitgesplitst w
Page 348 and 349: end ('articulatie') niveau. Het con
Page 350 and 351: in plaats van zelfstandige naamwoor
Page 352 and 353: Voor een scherpe selectie van het g
Page 354 and 355: stand te brengen tussen lexicale ee
Page 356 and 357: 344
Page 358 and 359: Bloom, F.E. & Lazerson, A. (1988).
Page 360 and 361: Dennett, D.C. (1978). Brainstorms.
Page 362 and 363: Gardner, R.A. & Gardner, B.T. (1969
Page 364 and 365: Hopfinger, J.B., Woldorff, M.G., Fl
Page 366 and 367: Libet, B., Wright, E. W. & Gleason,
Page 368 and 369: Niebur, E., Hsiao, S.S. & Johnson,
Page 370 and 371: Robertson M.M. "Gilles de la Touret
Page 372 and 373: Squire, L. (1992). Declarative and
Page 374 and 375: Register aandacht, 109, 155, 163, 1
Page 376 and 377: depressieve stoornissen, 162, 290,
Page 378 and 379: IPSP, 59 James, 163, 173, 255, 275
Page 380 and 381: poortmechanisme, 160 pop out, 212 P
Page 384: in het huidige onderzoek van de her
show all

I

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?