I

en stoornissen in het herkennen van zelfstandige naamwoorden, die sterker verwijzen naar
visuele kenmerken, met posterieure laesies te zijn geassocieerd.
Hannah Damasio onderzocht categoriespecifieke defecten in het benoemen van uiteenlopende
concrete objecten, zoals gezichten van personen, dieren en gereedschappen. Ook
hier moesten patiënten plaatjes benoemen waarop deze objecten werden getoond. Deze
stoornissen bleken respectievelijk samen te hangen met beschadigingen in het voorste,
middelste en achterste deel van de linker inferieure temporaalkwab (zie figuur 10.16).
Damasio meende echter dat stoornissen in het benoemen van deze objecten niet kon worden
toegeschreven aan een slecht begrip van de betekenis van woorden. De patiënten bleken
namelijk wél allerlei kenmerken van deze objecten te kunnen omschrijven (zoals ‘het is
een dier dat erg stinkt, en zwart-wit gekleurd is’). Zij meende daarom dat deze stoornissen
vooral toe te schrijven waren aan een hoger niveau van lexicale verwerking (zie ook Tranel
en Damasio).
Volgens haar bevat de temporaalschors namelijk niet de expliciete representaties van het
woord, maar eerder het vermogen om zowel woordvormen als woordbetekenis te reconstrueren
of samen te bundelen. Dit doet sterk denken aan de voorstelling van lexicale representaties
zoals getoond in figuur 10.11, waar informatie over woordvorm en woordbetekenis in een
soort knopen samenkomen. Deze informatie is afkomstig uit andere gebieden in de hersenen,
zoals de sensorische en motorische gebieden.
Bewegingspercepte is van belang voor kunnen lezen
Een interessante ontdekking is dat sommige vormen van ontwikkelingsdyslexie mogelijk
samenhangen met stoornissen in het visuele systeem, met name in het dorsale pad
dat verantwoordelijk is voor de spatiële analyse van objecten. Volgens Stein en Walsh
hebben dyslectici namelijk ook vaak problemen met de waarneming van de precieze
locatie of beweging van objecten in de ruimte. Ook blijkt uit fMRI onderzoek van Eden
dat dyslectici ten opzicht van controle proefpersonen weinig activiteit vertonen in het
gebied V5, een station in de dorsale visuele route dat belangrijk is voor de bewegingsperceptie.
Omdat het gebied V5 al volledig gemyeliniseerd (‘klaar’) is voor de geboorte,
is het in principe mogelijk al in een zeer vroeg stadium van iemands leven, bijvoorbeeld
via fMRI, fysiologische afwijkingen in dit gebied vast te stellen die mogelijk tot
een leesstoornis predisponeren.
Dyslexie Lezen is een uitermate ingewikkeld proces waarin elementen van waarneming
(herkenning van visuele woordvormen), cognitie (begrijpen van de betekenis van woorden,
zowel individueel als in zinsverband) en motoriek (articulatie) een rol spelen. Het is eigenlijk
heel bijzonder dat de meeste mensen dit complexe proces zo goed beheersen.
De complexiteit van lezen komt pas goed aan het licht bij leesstoornissen – de zogeheten
dyslexieën of alexieën − die vele verschillende vormen kunnen aannnemen. Een stoornis die
327