I

doet knipperen, voorafgegaan door een toon. Na verloop van tijd zal de proefpersoon ook
met de ogen knipperen als alleen de toon wordt aangeboden. Vooral het cerebellum is bij
deze vorm van conditioneren betrokken.
Klassieke conditionering is bij mensen vaak toegepast om meer inzicht te verkrijgen in mechanismen
die ten grondslag liggen aan aangeleerde vrees- en schrikreacties. Hierbij is
echter niet zozeer het cerebellum maar de amygdala en de orbitofrontale schors betrokken.
In Hoofdstuk 9 wordt hierop nader ingegaan.
8.8 Impliciet geheugen: priming
Een bijzondere vorm van impliciet geheugen, die niet − of veel minder − afhankelijk is van de
mediotemporale gebieden, is priming. Priming wil zeggen dat identificatie van een bepaald
woord of object (de zogeheten teststimulus), wordt versneld door eerdere aanbieding hiervan
(de 'study' of studeerfase, soms ook wel de 'prime' stimulus genoemd). Aanbieding van de
primestimulus geschiedt altijd in een context waarbij de proefpersoon niet de instructie krijgt
de stimuli te onthouden. De opdracht luidt bijvoorbeeld om woorden de beoordelen op
grammaticale aspecten, hun aantrekkelijkheid, kleur en dergelijke.
8.8.1. Algemene kenmerken van priming
Er zijn globaal twee vormen van priming te onderscheiden, repetitie-priming en semantische
priming. Repetitie-priming is vooral onderzocht in lexicale decisie, woordstamaanvulling of
woordfragment taken. In een lexicale decisietaak zijn de teststimuli verbale stimuli, die kunnen
bestaan uit een bestaand of een niet bestaand woord. Voorafgaande hieraan heeft de
proefpersoon in de studeerfase een aantal woorden ter inspectie gepresenteerd gekregen.
De volgende fase is de testfase, waarbij de proefpersoon met een drukknop reactie moet
aangeven, of het aangeboden testwoord een echt woord of nonwoord betreft. Ook kan de
instructie luiden het testwoord hardop te lezen. Reacties blijken sneller voor herhaalde woorden
(huis--huis: het woord huis maakte dus deel uit van de woorden uit de voorgaande studeerfase),
dan niet herhaalde bekende woorden (huis--hond).
Bij woordstamaanvulling of woordfragment taken krijgen de proefpersonen eveneens eerst
een aantal woorden aangeboden. Deze woorden beginnen bijvoorbeeld allemaal met HER,
zoals herkennen, herhalen et cetera. De opdracht daarbij luidt om aan te geven of men deze
woorden positief of negatief ervaart. Vervolgens wordt het eerste gedeelte van een woord
(de stam HER), of een woordfragment (H.RH.LEN) getoond als testwoord. De helft van de
teststimuli correspondeert met de studielijst, de ander helft niet. De opdracht is nu om het
eerste volledige woord dat in gedachten komt, hardop uit te spreken. Proefpersonen blijken
237