I

Een belangrijk element in dit circuit is het posterieure pariëtale gebied (PPC), door LaBerge
aangeduid als de 'positiemodule'. De lus tussen DLPFC en PPC loopt niet via het pulvinar,
maar via de mediodorsale kernen van thalamus, die zeer veel reciproke connecties hebben
met de prefrontale gebieden.
Zowel PPC, DLPFC en VLPFC hebben verbindingen met het anterieure cingulate gebied,
dat gelegen is in het mediale deel van de anterieure schors. In PET studies vertoont dit
gebied een versterkte activatie in taken die een beroep doen op gefocuseerde en verdeelde
aandacht, de Stroop taak of de werkwoord-genereer taak. De meningen over de functie van
dit gebied lopen nog uiteen. Veel onderzoekers vermoeden dat het betrokken is bij het ‘monitoren’
van ons gedrag. Als er bijvoorbeeld in een reactietaak een fout wordt gemaakt, zal
het anterieure cingulate gebied dit ‘constateren’ en vervolgens een signaal sturen
Het lot van stimuli die geen aandacht krijgen
Wat gebeurt er met stimuli of gebeurtenissen die geen aandacht krijgen? Dit wordt in de literatuur
ook wel de ‘donkere zijde van aandacht’ genoemd (naar analogie van de donkere kant van de maan).
Eén mogelijkheid is dat deze stimuli in het geheel niet worden verwerkt. Dit kan komen omdat de onderliggende
neuronenpopulaties onvoldoende worden geactiveerd, of misschien zelfs actief worden
geïnhibeerd. Het lot van niet ge-attendeerde stimuli is in verschillende typen taken onderzocht. Voorbeelden
hiervan zijn het eerder besproken dichotisch luister paradigma, het inattentional blindness
paradigma en het attentional blink paradigma.
Bij de eerste taak worden verschillende reeksen woorden in hoog tempo aan beide oren aangeboden,
en moet de proefpersoon alleen aandacht besteden aan informatie die op één oor wordt aangeboden.
Woorden aangeboden aan het niet-geattendeerde oor blijken daarbij vrijwel volledig te kunnen
worden genegeerd. Inattentional blindness is het verschijnsel dat mensen die bepaalde complexe
visuele scènes bekijken, niet doorhebben dat soms op onverwachte momenten een niet relevante
prikkel wordt aangeboden, of kleine veranderingen optreden in een voorstelling. Men heeft bijvoorbeeld
niet door dat een woordje ‘appel’ wordt aangeboden als men tegelijkertijd de aandacht
richt op lijnfiguren. Attentional blink houdt in dat proefpersonen niet doorhebben dat een tweede visuele
doelstimulus wordt aangeboden, als het interval met de eerste stimulus minder dan een halve
seconde bedraagt. Kennelijk is het visuele systeem in dit geval nog niet ‘klaar’ om de tweede stimulus
te verwerken. Het bijzondere is nu dat in alle drie de taaksituaties de niet geattendeerde of ‘gemiste’
stimuli toch op onbewust niveau blijken te worden verwerkt. Dit blijkt onder andere uit het feit
dat deze stimuli wél een hersenreactie oproepen (in de vorm van een ERP of fMRI respons) Mogelijk
zorgt in situaties waarbij een overbelasting van het informatieverwerkende systeem dreigt, het controlemechanisme
van aandacht ervoor dat de informatiestroom via een andere onbewuste (of meer
directe) route in de hersenen wordt omgeleid.
naar de prefrontale schors. Deze kan vervolgens de nodige bijsturing leveren. Ook in motorische
taken blijkt het anterieure cingulate gebied actief te zijn. Dit is het duidelijkst zicht-
186