I

6.3 Actiesystemen
How does the brain control the immense array of muscle cells so that the whole body
moves in the right way? This problem is probably the most basic one a nervous system
evolved to solve”. Churchland & Sejnowski, 1988.
6.3.1 Inleiding: hiërarchische structuur van het motorisch systeem
Het systeem in de hersenen dat onze bewegingen controleert is, net als het visuele systeem,
hiërarchisch georganiseerd. Dit wil zeggen dat hogere (meer anterieure) niveaus in de associatieschors
een bewegings- of actieplan genereren, dat vervolgens naar lagere (meer posterieure)
niveaus in de premotore en motore schors wordt gestuurd.
Figuur 6.7 Links: globale organisatie van het motorische systeem. Hogere niveaus controleren daarbij de lagere
niveaus. Rechts: corresponderende niveaus van motorische controle. De vorming van een actieplan of concept
wordt gevolgd door een keuze van een responssysteem. Dit wordt gevolgd door keuze van een specifieke motore
handeling.
De lagere niveaus zijn hierbij verantwoordelijk voor het ‘vertalen’ van het plan in specifieke
kenmerken van de beweging zoals de locatie van het doel en het bewegingstraject, en uiteindelijk
het aansturen van specifieke lichaamsdelen die bij de beweging zijn betrokken. Bij
het grijpen van een appel, wordt bijvoorbeeld het bewegingsplan omgezet in een beweging
van de rechterarm, die gevolgd wordt door een grijpbeweging van de vingers.
Bij het vertalen van actieprogramma’s in specifieke bewegingen worden corticale structuren
door subcorticale structuren als basale ganglia en het cerebellum ‘geassisteerd’. Het globale
schema hiervan is in figuur 6.7 weergegeven. Dit laat zien dat er in de motorhiërarchie sprake
is van twee parallelle circuits, namelijk een circuit dat loopt van hogere naar lagere motor-
140