I

Hetzelfde principe gaat ook op voor andere structuren in het visuele systeem, zoals cellen in
de extrastriate gebieden. Zo kan in een gebied als V4 overlap optreden tussen verschillende
kenmerken als kleur, oriëntatie en vorm van voorwerpen. Juist door deze overlap kunnen
namelijk meervoudige cues van een bepaald object beter worden benut, waardoor bijvoorbeeld
een betere indicatie van een hoek wordt verkregen.
6.2.4 Hoe zintuigen elkaar beïnvloeden
Zien, horen, reuk en tast lijken voorbehouden aan specifieke gebieden in ons brein. De
elementaire prikkels uit de primaire zintuiggebieden vormen het basismateriaal voor onscognitieve
syteem: de waarneming en interpretatie van de buitenwereld. Pas door informatie
van de zintuigen te integreren onstaat een totaalindruk van een object. De ‘vertaler’
in ons brein zorgt er immers voor dat deze afzondeliijke kenmerken van prikkels worden
samegesmeed to een berekenisvol object.. Dit geldt zowel voor prikkels binnen eenzelfde
zintuigbied (bijvoorbeeld de vorm, kleur, beweging van een bal) maar ook prikkels van
verschillende zintuigen (bijvoorbeeld het geluid en beelden op een popconcert). Hoe dat
precies in zijn gang gaat in ons brein, is nog niet helemaal duidelijk: wij noemden dat eerder
het ‘ bindingsprobleem’. Ook zijn er voorbeelden van manieren waarop het brein in de
interpretatie van de prikkels uit de buitenwereld wordt misleid. En soms is er sprake van
een interessante ‘vermenging’ van vooral onze visuele indrukken met indrukken van andere
zintuigen, in de beelden die in ons geheugen zijn opgeslagen, en later worden opgeroepen.
Hieronder volgt een opsomming van enkele vormen van ‘vermenging’ van onze
zintuigen.
• Synesthesie, is een naam voor een zeldzame afwijking in de waarneming waarbij
prikkeling van een zintuig automatisch een gewaarwording oproept in een ander zintuig.
En daarbij soms ook een bepaald gevoel oproept. Geluid roept bijvoorbeeld een kleur
op, of nog sterker: een kleur wordt geproefd. Het is mogelijk een gevolg van een directe
verbinding tussen zintuiggebieden die normaal van elkaar afgeschermd zijn. Meest frekwente
vormen zijn de associates tussen letters en kleur en geluid en kleur.
Mensen met een aanleg voor synesthesie
(‘synestheten’) rapporteren bij het lezen van
deze tekst ook een verband tussen letters
met dezefde kleur.
• Het buiksprekerseffect heeft eigenlijk meer met onze visueel ruimtelijke aandacht dan
met pure waarneming te maken. Als ons visuele aandacht gericht is op een plek in de
138