I

Figuur 8.8 Gearceerde gebieden in het
infero-temporale gebied waarvan
bilaterale beschadiging leidt tot een
stoornis in herkennen of benoemen
van objecten. Rechts: lateraal (boven)
en mediaal (onder) aanzicht van de
linkerhemisfeer. Links: Onderaanzicht.
Uit: Damasio & Damasio (1994).
Een andere stoornis in benoemen
is prosopagnosia, het onvermogen
gezichten van bekende
personen zoals familieleden
te herkennen (prosopon= gezicht).
Prosopagnosia is een van de verschillende vormen van agnosie, dat wil zeggen
stoornissen in het benoemen en/of herkennen van objecten of personen, die kunnen optreden.
Deze stoornissen zijn daarom zo complex, omdat zij liggen op het raakvlak van geheugen,
taal en perceptuele functies. Zo kunnen sommige subvormen van agnosie een
uiting zijn van een zuiver perceptuele dysfunctie die het gevolg is van beschadiging van
visuele of auditieve schorsgebiedenAndere subvormen van agnosie berusten weer op een
onvermogen om waargenomen objecten in verband te brengen met kennis die in het semantisch
geheugen is opgeslagen.
Ook kunnen agnostische stoornissen specifiek zijn voor bepaalde subvormen van kennis.
Patiënten kunnen bijvoorbeeld geen levende, maar wel levenloze objecten benoemen.
Waarschijnlijk heeft dit te maken met het specifieke gebied in de hersenen dat beschadigd
is, en de soort codes die hierin zijn opgeslagen. Levenloze objecten als een hamer of
schaar doen mogelijk een beroep op zowel visuele als kinesthetische (=tast) codes, terwijl
levende objecten zoals een vogel of hond meer afhankelijk zijn van visuele codes
Het syndroom van Capgras:
Het syndroom van Capgras of capgraswaan is de overtuiging dat een bekend en vertrouwd
persoon zoals een echtgenoot, partner of familielid is vervangen door een dubbelganger of
bedrieger. Het ontleent zijn naam aan de Franse psychiater Jean Marie Joseph Capgras.
Het herkennen van een vertrouwd persoon heeft een emotioneel en een cognitief/perceptueel
aspect. Hirstein en Ramachandran menen dat het bij de capgraswaan vooral gaat om verstoring
van de specifieke emoties die het gezicht van een vertrouwd persoon oproept. De patiënten
kunnen namelijk wel 'voelen', en ook een bekend gezicht herkennen. Mogelijk is er dus sprake
van een beschadiging van verbindingen tussen emotiegebieden in de hersenen (zoals de
amygdala) en geheugengebieden in de temporaal kwab waar gezichtsrepresentaties zijn opgeslagen.
Vooral de innerlijke component (de vertrouwdheid van het gezicht) die verbonden is
met de gyrus temporalis inferior zou daarbij verantwoordelijk zijn voor de emotionele beleving.
Als deze beschadigd of ontoegankelijk is, ontbreekt dus ook de emotionele reactie. De misidentificatie
zou in deze visie dus vooral berusten op een stoornis van het episodisch geheugen
221