I

niet levend enzovoort. Een belangrijke semantische categorie is ook 'handeling': werkwoorden
zoals lopen, grijpen et cetera. hebben met elkaar gemeen dat zij verwijzen naar acties
en vormen van motoriek.
Woorden kunnen tenslotte ook verschillen in de mate van abstractheid: koe en tafel verwijzen
naar concrete objecten uit de omgeving: dit noemt men natuurlijke concepten. Bij meer
abstracte concepten zoals 'gezag', 'complexiteit' ontbreekt een directe verwijzing naar een
concreet 'ding' of object in de omgeving. Ook taalkundige categorieën als foneem, morfeem,
zelfstandig naamwoord enzovoort zijn voorbeelden van abstracte betekeniscategorieën. De
betekenis van dit soort meer algemene of abstracte concepten is ook niet rechtstreeks af te
leiden uit concrete (perceptuele of actiegerelateerde) kenmerken, zoals in Allports model is
aangegeven. Mogelijk is bij dit soort woordbetekenis wél sprake van een categoriespecifieke
opslagplaats in het geheugen.
10.5.4 Syntaxis
Behalve informatie over vorm en betekenis, bevat een woord ook informatie over grammatica
en zinsstructuur. In de psycholinguïstiek wordt hiervoor het begrip 'lemma’ gebruikt. Bij een
individueel woord bevat een lemma informatie als: zelfstandig naamwoord of werkwoord,
bijwoord of bijvoeglijk naamwoord, voorzetsel en geslacht (mannelijk, vrouwelijk). Binnen het
verband van een zin bevat een lemma bovendien informatie over de context van het woord in
de zin. Bijvoorbeeld in de zin 'vader gaf Piet een fiets', bevat het lemma van het woord 'gaf’
als syntactische informatie dat iemand (direct object) iets aan een ander (indirect object)
geeft.
10.5.5 Woordverwerking
Het lexicon is, als mentaal woordenboek, een min of meer passieve geheugenstructuur.
Daarnaast zijn ook de processen van belang, waardoor wij toegang krijgen tot het lexicon,
oftewel de ‘retrieval’ van woorden in het geheugennetwerk. Woordretrieval speelt vooral een
rol bij taken waarbij het gaat om het begrijpen en produceren van individuele woorden. Het
eerder besproken componentenmodel (figuur 10.11) geeft aan dat het hierbij gaat om drie
soorten processen, namelijk processen die dienen om de woordvorm, betekenis en syntactische
eigenschappen te analyseren. In de psycholinguïstiek wordt bovendien aangenomen
dat bij de analyse van woordvormen twee fasen een rol spelen: een zuivere prelexicale (of
perceptie) fase en een lexicale fase. In de lexicale fase vindt analyse van het totale woord
(zowel woordvorm als woordbetekenis) plaats. Bij analyse van de woordvorm kan nog een
tweede onderscheid worden gemaakt, namelijk tussen de visuele woordvorm (orthografische
320