I

tegenover stelt hij de ‘wet mind’ – of: natte geest – benadering van de cognitieve neurowetenschap
(zie figuur 1.1). Hieronder zullen deze begrippen vanuit een historisch perspectief
verder worden toegelicht.
1.1.1 Van black-box naar een cognitieve neurowetenschap
Lange tijd zijn de cognitieve psychologie en neurowetenschap strikt gescheiden onderzoeksgebieden
geweest. Deze 'scheiding der disciplines' heeft een voorgeschiedenis. Aan
het eind van de 19de eeuw was men juist bijzonder geïnteresseerd in de integratie van fysiologie
en psychologie. Zowel Wilhelm Wundt als William James, de grondleggers van de
experimentele psychologie, waren geboeid door het vraagstuk van de relatie tussen lichaam
en geest en hoe de eigenschappen van hersenen en gedrag met elkaar verband
hielden. De psychologie van de jaren die hierop volgden, was echter vooral op mentale
processen gericht die subjectief konden worden ervaren of ‘begrepen’. Ook bestond hierin
nog weinig belangstelling voor de fysiologische aspecten van mentale processen.
Het behaviorisme van het midden van de 20 e eeuw was een belangrijke stap in de ontwikkeling
van de psychologie tot een objectieve wetenschap van het gedrag. Het was een
stroming die wilde afrekenen met allerlei vage 'mentalistische' begrippen en methoden, zoals
de methode van introspectie. Het wordt ook wel 'black-box’ psychologie genoemd, een
psychologie zonder geest, omdat alleen het uiterlijk waarneembare gedrag, en de veranderingen
die hierin te weeg worden gebracht door externe prikkels en beloning beschouwd
werden als onderwerp van wetenschappelijk onderzoek. Ook fysiologische processen zoals
activiteit van spieren en het autonome zenuwstelsel waren hierbij van belang, omdat zij
belangrijke objectieve informatie opleverden over reflexmatige reacties van het organisme
op externe prikkels.
Het behaviorisme heeft onderzoekstechnieken opgeleverd als klassieke en instrumentele
conditionering die vooral geschikt bleken voor toepassing in het experimentele dieronderzoek,
een belangrijk element van de neurobiologie. Ook tegenwoordig worden deze benaderingen
in de neurobiologie nog veelvuldig gebruikt om 'cognitie', dat wil zeggen elementaire
leer- en geheugenprocessen bij dieren, te onderzoeken. De gedachte hierbij is dat
kennis van wetmatigheden in het gedrag van proefdieren ook van belang zijn voor het verkrijgen
van inzicht in de wijze waarop cognitieve processen bij de mens verlopen. Begin
jaren zestig was er sprake van een vernieuwde belangstelling voor het onderzoek naar hogere
mentale processen, aangeduid als een cognitieve omwenteling of 'shift'. Het voornaamste
doel van deze nieuwe cognitieve psychologie was de leemte die ontstaan was
door het behaviorisme weer te vullen. De cognitieve psychologie opende dus de black-box
4