I

is, dan analyse van woordvorm. Dit hangt samen met het feit dat woordbetekenis vaak afhankelijk
is van de context van het woord in een zin. Sommige woorden hebben daardoor,
zeker als zij geïsoleerd worden aangeboden, meerdere betekenissen. Een andere factor is
dat de betekenis van een woord vaak meerdere associaties oproept. Bij het woord hond
denken we bijvoorbeeld aan blaffen, harig, huisdier, gevaar enzovoort. Deze verschillende
semantische kenmerken zullen waarschijnlijke meerdere lokale netwerken in het brein activeren,
in plaats van een enkel gebied. Tenslotte lijkt het resultaat van PET studies sterk bepaald
door de keuze van de controleconditie die van de kritische conditie wordt afgetrokken.
10.6 Van woorden naar zinnen
In het vorige deel van dit hoofdstuk is vooral ingegaan op het verwerken van individuele
woorden. De complexiteit van taal komt echter pas goed tot zijn recht bij het verwerken (=
begrijpen of produceren) van hele zinnen. Bij het begrijpen van een zin, moet het individuele
woord namelijk in de context van andere woorden in de zin worden geïntegreerd (zie figuur
10.18). De volledige betekenis van het woord wordt daarom meestal pas duidelijk nadat de
complete zin is verwerkt. Dit blijkt vooral bij woorden die meerdere betekenissen kunnen hebben.
Bijvoorbeeld uit de volgende twee zinnetjes: 'Steven pakte de appel' en 'de schipper
richtte de steven naar het Noorden' blijkt voor ons duidelijk dat in het eerst geval Steven een
jongensnaam is, en in het tweede geval steven de aanduiding is van de voorkant van een
schip. Als wij naar dergelijke zinnen luisteren 'weet ons brein' vrijwel moeiteloos hoe het desbetreffende
woord geïnterpreteerd moet woorden. 10.5.1 De rol van betekenis en syntaxis.
Bij de integratie van het individuele woord in de context van de zin spelen twee zaken een rol,
namelijk semantische integratie en syntactische analyse. Semantische integratie is nodig om
de betekenis van de zin, dus de boodschap die hierin ‘verpakt’ zit, te begrijpen.
Bijvoorbeeld in het zinnetje 'Jan eet een broodje met kaas', en 'Jan eet een broodje met hoed',
is het woord kaas normaal en het woord hoed onzinnig, omdat het duidelijk in strijd is met
de context van de gehele zin. Voor het begrip van de zin is echter semantische integratie niet
voldoende, er is ook syntactische analyse van de structuur van de zin vereist. De syntactische
structuur van een zin is in sterke mate hiërarchisch, en wordt daarom als een boomdiagram
afgebeeld (figuur 10.19). In het ontleden van de structuur van de zin kunnen we eerst een
tweedeling maken tussen een nominaal zinsdeel (NP: 'noun phrase'), en werkwoord zinsdeel
(VP: 'verb phrase'). Deze delen kunnen elk weer opgedeeld worden in allerlei kleinere deelstructuren.
De deelstructuren zijn bijvoorbeeld zelfstandige naamwoorden, werkwoorden, lidwoorden,
bijvoeglijke naamwoorden enzovoort. In het zinnetje "Het meisje beet de hond met
de halsband', is 'het meisje' NP, en 'beet de hond met de halsband' VP. De NP 'het meisje'
bestaat uit twee delen, een lidwoord en een zelfstandig naamwoord, en de VP 'beet de hond
333