I

Figuur 2.21 Enkele voorbeelden van corticalesubcorticale
lusvormige circuits, met rechts aangegeven
bij welke functies deze een rol spelen. Verbindingen
tussen cortex en subcorticale kerngebieden
zoals striatum, thalamus, amygdala en hippocampus
zijn reciprook en vertonen sterke convergentie
(van cortex naar subcorticale gebieden toe)
en divergentie (van subcorticale gebieden naar
cortex toe
Ook zijn er grootschalige circuits waarbij gebieden
in de neocortex verbonden zijn met
subcorticale structuren. Dit betreffen de
amygdala, hippocampus, basale ganglia
(striatum), cerebellum maar ook kerngebieden
in de hersenstam, die verantwoordelijk zijn
voor productie van neurotransmitters als dopamine, acteylcholine en noradrenaline
Deze samenwerking verloopt hoofdzakelijk via corticaal-subcorticale verwerkingslussen of
‘loops’ waarvan de voornaamste functie is de modulatie (versterking of verzwakking) van neocorticale
activiteit. In figuur 2.21 worden enkele van deze lusvormige circuits getoond, met
hun voornaamste functie.
Zo is een netwerk bestaande uit hippocampus, thalamus, posterieure en prefrontale schors
betrokken bij opslag van informatie in het zogeheten expliciet (bewust) geheugen (middelste
paneel figuur 2.21). Emotionele processen worden gereguleerd door een netwerk van gebieden
als hypothalamus, amygdala en de mediaal-ventrale gebieden in de frontale hersenen
(onderste paneel figuur 2.21). Deze twee voorbeelden geven aan dat neurale systemen ook
zeer grote functionele netwerken (of supersystemen) kunnen vormen, waarin zelfs structuren
op verschillende verticale niveaus van het zenuwstelsel zoals de hersenstam, het limbisch
systeem en de neocortex zijn opgenomen. In dit soort corticaal-subcorticale netwerpen is er
vaak sprake van een sterke divergentie van zenuwbanen die vanuit subcorticale kerngebieden
vertrekken, of convergentie van banen die in deze structuren aankomen. Dit komt omdat
het hier relatief kleine subcorticale kerngebieden of nucleï betreffen die connecties hebben
met relatief grote gebieden in de neocortex.
2.3.5 Intrinsieke connectiviteit: het default mode netwerk
Een belangrijk kenmerk van de beschreven netwerken is de onderlinge communicatie
tussen verschillende gebieden of ‘knopen’. De witte-stof verbindingen leveren hiervoor
een belangrijke structurele basis. Deze structurele connectiviteit kan met tractografie in
kaart wordengebracht (zie figuur 1.17 links).
68