I

de temporaalkwab. Stimulatie van een specifiek gebied zou namelijk ook een netwerk dat
een veel groter gebied beslaat, en de daarmee verbonden gespreide geheugenrepresentatie,
kunnen activeren. Later zal blijken dat het model van Hebb een grote invloed heeft gehad
op moderne theorieën over de neurale basis van functies als waarneming, selectieve
aandacht, bewustzijn en geheugen.
1.5 Wijsgerige aspecten: dualisme, materialisme en emergentie
Descartes' theorie die hierboven summier is behandeld, bevindt zich eigenlijk op het grensvlak
tussen filosofie en neurowetenschap. Zo sloot zijn dualistische zienswijze goed aan op
de filosofie van Plato, die eveneens een strikte scheiding aanbracht tussen de abstracte
wereld van ideeën en de fysische wereld van de zintuigen. Zintuigelijke voorstellingen van
de buitenwereld waren in Plato's filosofie slechts vage afspiegelingen van de echte werkelijkheid,
die in het zuivere denken is gegeven. Plato is ook de grondlegger van de anima
tripartita, de opvatting van een drievoudige ziel die bestaat uit verstand, wilskracht en begeerte.
Het eerste deel, het verstand, was onsterfelijk en had als zetel het hoofd. Het was
door middel van het ruggemerg verbonden met de beide andere stoffelijke delen van ziel,
gelegen in de borst (wilskracht) en buik (begeerte). Het vraagstuk hoe de onstoffelijke ziel
in het hoofd met stoffelijke wereld van het lichaam samenwerkte, is echter door Plato op
fysiologisch niveau niet verder uitgewerkt. Ook in latere eeuwen bleef de controverse tussen
een onstoffelijk ziel en stoffelijk lichaam (inclusief het brein) actueel. Hieronder wordt
deze ontwikkelling in grote lijnen geschetst.
1.5.1. Substantiedualisme
De strikte scheiding tussen lichaam noemt men substantiedualisme: geest en materie vertegenwoordigen
fundamenteel verschillende werkelijkheden. Deze vorm van dualisme komen
we niet alleen tegen bij Descartes, maar ook bij latere denkers uit de 19e eeuw als
Popper, Eccles en Fodor. Ook deze 'neo-Cartesianen' nemen aan dat hogere mentale processen
als bewustzijn tot een niet-materiële werkelijkheid behoren, die niet tot hersenfuncties
te herleiden is. Het kernpunt van de theorie van Popper is de scheiding tussen drie werelden.
Wereld 1 is de wereld die beantwoordt aan fysische wetten, waarvan bijvoorbeeld
hersenen en computers deel uitmaken. Wereld 2 is de subjectieve wereld van het bewustzijn
en mentale processen, en tot Wereld 3 behoren abstracte ideeën als wiskundige en
mathematische principes. Wereld 3 kan veranderingen aanbrengen in Wereld 1, de fysische
wereld: zo kan men op grond van een bepaald idee of wiskundig principe een compu-
22