I

Figuur 8.3 Indeling van het langetermijngeheugen en hiermee verbonden gebieden in de hersenen. Links:
expliciet geheugen. Rechts: impliciet geheugen. De meeste neurale structuren zijn betrokken bij consolidatieprocessen.
De geblokte gebieden fungeren daarbij bovendien als de (vermoedelijke) permanente opslagplaats.
Er blijken verschillende neurale structuren en circuits ten grondslag te liggen aan de diverse
subvormen van expliciet en impliciet geheugen. Deze zijn onder in figuur 8.3 aangegeven.
Het betreft hier niet uitsluitend corticale, maar ook subcorticale structuren. Deze laatsten
zijn vooral betrokken zijn bij de consolidatie van het geheugen. Met name het onderzoek
naar geheugenstoornissen bij patiënten en gelaedeerde proefdieren (zie ook paragraaf
8.5), heeft daarbij geleid tot het inzicht dat de mediotemporale schors, inclusief hippocampus,
een cruciale rol spelen bij de vorming van het expliciete geheugen. Dit geldt ook voor
het diencephalon (met name de thalamus). Mediotemporale structuren als de hippocampus
vormen echter niet zelf de zetel van het lange- of kortetermijngeheugen. Dit bevindt zich in
de neocortex. Zoals eerder aangegeven lijkt het aannemelijk dat expliciete kennis, die een
overwegend perceptueel karakter heeft, overwegend in de posterieure schorsgebieden is
opgeslagen. Episodische en semantische kennis zijn daarbij vermoedelijk geassocieerd
met netwerken van een verschillend niveau van organisatie en complexiteit.
Wat alle vormen van impliciet geheugen (rechts in het model van figuur 8.3) gemeen hebben,
is dat zij geen beroep doen op deze mediotemporale gebieden. Hierbij blijken namelijk
andere subcorticale structuren, zoals amygdala, basale ganglia (striatum) en cerebellum
betrokken te zijn. Deze spelen een rol bij de consolidatie van verschillende vormen van
impliciete kennis. Een uitzondering hierop vormt priming: dit is een vorm van impliciet geheugen
die via een direct circuit naar de hersenschors – uiteraard wel via de thalamus − tot
stand komt.
210