I

1.4.5 Lashley en Hebb
Twee belangrijke personen die in dit historisch exposé als laatsten de aandacht verdienen,
zijn Carl Lashley en Donald Hebb. Het werk van beide onderzoekers heeft vooral betekenis
gehad voor het wetenschappelijke speurwerk naar de neurale basis van het geheugen. In
de Angelsaksische literatuur spreekt men van the search for the engram. Een engram is
een 'inkerving', dat wil zeggen een geheugenspoor of indruk die een ervaring of een waargenomen
feit uit de omgeving in het brein achterlaat, zoals een voetstap een afdruk in de
sneeuw achterlaat.
Globaal gesproken stonden hier twee meningen tegen over elkaar: het globale of aspecifieke
en het lokale of specifieke standpunt. Het globale standpunt is vooral verdedigd door
Lashley. Deze deed proeven deed met ratten, die hij leerde om doolhofproblemen van verschillende
moeilijkheidsgraad op te lossen. Lashley vond dat als ratten was geleerd een
bepaald probleem op te lossen, de leerprestatie (het aantal pogingen dat noodzakelijk was
om het doolhof te leren) proportioneel afhankelijk was van de omvang van de corticale laesie,
en niet zozeer van de specifieke locatie van de laesie in de hersenen. Later zal blijken
dat dit principe zich goed laat verenigen met het principe van verspreide opslag van kennis
of mentale functies in de hersenen.
Het leren oplossen van doolhofproblemen bij de rat impliceert waarschijnlijk een aantal
aparte corticale functies zoals tast, visuele waarneming, motoriek, geheugen, enzovoort..
Het lijkt aannemelijk dat deze deelfuncties niet allen op dezelfde plek in de hersenen zijn
geconcentreerd, maar in structuren die over verschillende plaatsen in de hersenen zijn verdeeld.
Bij het oplossen van het doolhofprobleem participeren dus vele afzonderlijke en lokale
neurale gebeurtenissen, die samen een relatief groot gebied in de hersenen beslaan-
Lashley formuleerde op grond van deze experimenten twee aan elkaar gerelateerde principes,
namelijk mass action: het brein functioneert als een geïntegreerd geheel, en equipotentiality:
verschillende gebieden in het brein hebben identieke functies. Hiertegenover
stond het standpunt van onderzoekers die, door middel van specifieke laesies of stimulatie
van de hersenen van patiënten, wél specifieke gedragsstoornissen of ervaringen konden
oproepen.
Een representant van deze stroming is de neuroloog Penfield, die door middel van elektrische
stimulatie van de temporaalkwab van epileptische patiënten zeer specifieke geheugenassociaties,
zoals gezichten van bekende personen of beelden uit de omgeving, kon
oproepen. Deze bevindingen suggereerden dat indrukken op specifieke locaties in de temporaalkwab
waren opgeslagen, net zoals geluid of beelden zijn opgeslagen op een audioof
videorecorder.
20