I

woord letter-voor-letter gebeurt. Deze twee routes kunnen ook parallel worden geactiveerd,
waarbij het directe pad sneller gaat dan het indirecte pad. Bij zeer bekende woorden zal het
directe pad de ‘race winnen’ (= het lezen van het woord), bij onbekende woorden wint het
indirecte pad de race (zie ook het artikel van Cutler in de referentielijst, voor een meer uitgebreide
bespreking).
10.5.6 Neurale basis van woordverwerking: patiëntenstudies
Taal en taalstoornissen zijn sinds de publicaties van Wernicke en Broca in de 19e eeuw in
verband gebracht met de twee gebieden in de hersenen, aangeduid als de ‘klassieke’ taalgebieden,
of gebieden van Wernicke en Broca. Deze bevinden zich respectievelijk posterieur
en anterieur ten opzichte van de laterale sulcus van de linkerhemisfeer. Bij de meeste
rechtshandigen zijn deze gebieden vooral in de linkerhemisfeer actief. Bij circa 30% van de
linkshandigen is er ook sprake van betrokkenheid van genoemde gebieden in de rechterhemisfeer.
Wernicke-Geschwind model van woordverwerking Het Wernicke-Geschwind model dat in
figuur 10.14 wordt getoond, is een door Norman Geschwind in 1965 gereviseerde versie van
het oorspronkelijke model van Wernicke. Het is een goed voorbeeld van een ‘modulaire’
theorie van verwerking van woorden. De kern van het model is dat verwerking van geschreven
en gesproken woorden via aparte circuits in de hersenen geschiedt. Een tweede belangrijke
aanname is dat het Wernickegebied alleen maar gesproken woorden ‘begrijpt’.
Brocagebied
Neuroanatomisch omvat het Brocagebied de anterieure gebieden 44 en 45 uit de
kaart van Brodmann, terwijl het Wernickegebied voornamelijk het posterieure gebied
22 omvat. Beide gebieden zijn met elkaar verbonden door een lange bundel
van witte stof, de fasciculus arcuatus (boogvormige bundel). Ook gebieden als de
gyrus supramarginalis (gebied 41 en 42) en gyrus angularis (gebieden 39 en 40),
en andere delen van de temporale gyrus worden gerekend tot de posterieure taalgebieden,
hoewel zij strikt genomen niet tot het Wernickegebied behoren. Taalverwerking
in deze gebieden wordt mede ondersteund door het supplementaire motorische
gebied, het insula (articulatie) en subcorticale gebieden als striatum, sommige
delen van de thalamus en het cerebellum.
Bij het luisteren naar gesproken woorden, bereikt de fonetische input uit de primaire en secundaire
auditieve gebieden rechtstreeks het Wernickegebied, waar vervolgens analyse van
woordbetekenis plaatsvindt (linkerdeel van figuur 10.14). Bij geschreven woorden, moet eerst
323