I

van getallen (bijvoorbeeld wat is meer?) gelden twee principes. Als men moet aangeven
welke van twee getallen groter is, blijkt dat sneller te gaan als de getallen ver uit elkaar
liggen (2 en 9) dan wanneer zij dicht bij elkaar liggen (3 en 5). Dit noemt men het afstandseffect:
het wijst erop dat in interne representatie van getallen gebaseerd is op de
grootte van het getal en niet zozeer de relatieve positie of rangorde. Ook blijkt dat mensen
sneller kunnen aangeven wat het grootste getal is bij kleine getallen (zoals 3 en 5), dan bij
grote getallen (zoals 7 en 9), bij een gelijke numeriek verschil (figuur 10.11 rechts). Dit
noemt men het grootte-effect. Kennelijk worden getallen in het brein behandeld als fysische
grootheden, zoals bijvoorbeeld de lengte van lijnstukken. Ook daarbij is een bepaald
verschil in lengte moeilijker vast te stellen bij langere dan kortere lijnstukken. Babies verliezen
sneller hun aandacht voor variabele stippenpatronen die steeds uit eenzelfde aantal
stippen bestaan, dan bij stippen patronen waarbij het aantallen steeds veranderen. Dit
noemt wel ook wel respectievelijk habituatie en dishabituatie, en wijst op een vroeg aanwezige
mogelijk aangeboren representatie van het aantalbegrip in het brein. Ook dieren
hebben een zeker besef van aantallen in de vorm van numerositeit. Zo zijn leeuwen in de
Afrikaanse steppe aan de hand van het geluid dat andere leeuwen produceren in staat te
bepalen hoeveel dieren zich in een groep bevinden. In conditioneringsexperimenten kan
dieren worden geleerd een bepaald aantal malen op een knop te drukkken om een beloning
te krijgen (bijvoorbeed niet 4 maar 6 maal).
Figuur 10.11 Links: het subitizing effect: kleine verzamelingen objecten zijn sneller te herkennen dan grote
verzamelingen. Rechts: het grootte-effect. Kleine getallen zijn makkelijker te onderscheiden dan grote getallen,
bij eenzelfde numeriek verschil.
10.3.2 Getalbegrip en hersenen
Vooral de de pariëtale schors, de zogeheten sulcus intraparietalis lijkt een specifieke rol
te vervullen bij getalsverwerking. Uit fMRI-onderzoek bleek dit gebied namelijk sterker
actief te zijn in taken waarbij men cijfers moest vergelijken of daarmee moest rekenen,
vergeleken met alleen cijfers lezen. Dit effect trad op bij zowel cijferaanduidingen (‘4’) als
312