I

sifon. Koppeling van UCS en CS blijkt nu na een aantal trials tot een versterking van de
kieuwreflex op de CS te leiden. Een stimulus op een ander deel zoals de mantel, die niet met
een schok wordt geassocieerd, fungeert daarbij als een controlestimulus. Bij conditioneren
speelt hetzelfde presynaptische facilitatiemechanisme een rol dat ook bij sensitisatie is besproken.
Het conditioneringsmechanisme berust echter op een convergentie (samengaan)
van twee soort stoffen, de door de UCS opgewekte serotonine en het door de CS opgewekte
calcium, waardoor extra neurotransmitters in het presynaptisch neuron vrijkomen. De timing
van CS-UCS is hierbij van cruciaal belang: versterking van de kieuwreflex op de CS treedt
namelijk alleen op bij een 0,5 seconde CS-UCS interval.
Figuur 8.16 Gesimplificeerde weergave van drie elementaire vormen van impliciet leren die in Aplysia zijn
aangetoond: habituatie, sensitisatie en klassiek conditioneren. Daarbij wordt bijvoorbeeld de mantel gestimuleerd,
en de terugtrekrespons van de kieuw van Aplysia gemeten.
De gezamenlijke werking van UCS (via serotonine) en CS (via calcium) op moleculen in het
presynaptisch neuron heeft tot gevolg dat hierin een grote hoeveelheid transmittersubstantie
wordt vrijgemaakt. Dit zal dus ook de synaptische transmissie tussen pre- en postsynaptisch
(motor) neuron extra versterken, waardoor na een aantal CS-UCS trials de reflex op CS in
kracht zal toenemen.
Een voorbeeld van toepassing van conditionering bij de mens is de geconditioneerde oogknipreflex.
In deze studies wordt een luchtstootje tegen het oog, die het oog automatisch
236