I

estaat namelijk ook een circuit dat loopt van reticulaire formatie via de thalamus naar de
schors. In hoofdstuk 7 wordt de werking van deze circuits meer uitvoerig besproken.
In de hersenstam lopen ook de craniële of kopzenuwen. Het tectum (letterlijk: dak) van het
mesencephalon bevat aan de dorsale zijde twee kerngebieden, die tezamen vierheuvelplaat
wordt genoemd. Deze bestaat uit de colliculi inferior en superior (colliculi = heuvels), waardoor
respectievelijk de akoestische en optische zenuwbanen lopen (figuur 2.4). De colliculi
superior spelen een belangrijk rol in de regulatie van oogsprongen (saccades), en projecteren
via de thalamus naar secundaire schorsgebieden. Ook zijn zij betrokken bij de visueelruimtelijke
oriëntatie van aandacht. Het tegmentum (letterlijk: vloerkleed, het ventrale gedeelte
van het mesencephalon) bevat niet alleen nuclei van de derde en vierde kopzenuw, die
oogbewegingen en pupilgrootte controleren, maar ook vezels van de reticulaire formatie, en
verbindingen tussen ruggemerg, hersenstam en limbisch systeem. Het bevat bovendien belangrijke
kerngroepen als het periaquaductale grijs, de nucleus ruber (rode kern), substantia
nigra (zwarte substantie) en ventraal tegmentum. De laatste twee gebieden zijn belangrijk
voor de productie van dopamine. Bovenaan in − of liever: bovenop − de hersenstam bevindt
zich de thalamus. Dit zijn twee eivormige structuren van grijze stof, die met een dunne streng
met elkaar zijn verbonden. Officieel behoort deze niet tot de hersenstam, maar tot het diencephalon
Figuur 2.4 Hersenstam (lichtgrijs, onder) met
medulla, pons en vierheuvelplaat (colliculi
inferior en superior) en thalamus (donkergrijs,
boven). De thalamus maakt strikt genomen
niet deel uit van de hersenstam. Uit: Kalat
(1992).
De thalamus (letterlijk: bruidsbed) bestaat
uit een dertigtal specifieke en
aspecifieke kernen die projecteren naar
sensorische en motorische projectiegebieden,
en ook naar de associatiegebieden
in de schors (zie figuur 2.5). Het is
het schakelstation bij uitstek tussen zintuigen
en hersenen, en wordt daarom
wel eens aangeduid als de ‘poort van de schors’. De thalamus speelt een belangrijke rol bij
de regulatie van sensorische informatie via kernen als corpus geniculatum laterale (visueel),
corpus geniculatum mediale (auditief) en de ventraal posterieure kernen (tast). Zij is echter
ook bij de regulatie van motoriek betrokken via input die zij ontvangt van basale ganglia, kleine
hersenen en de motorische schorsgebieden. Deze verbindingen lopen vooral via de ventraal-laterale
en ventraal-anterieure kernen van de thalamus. Vele corticale gebieden (zoals
47