I

kerhersenhelft (in de gyrus angularis) een systeem dat verantwoordelijk is voor precieze
berekeningen in verbale vorm (‘dertien’). Dit verbale systeem wordt o.a. gebruikt voor berekeningen
als optellen en vermenigvuldigen, en fungeert als opslagplaats van bepaalde
rekenregels en tafels (zoals ‘twee en twee is vier’). Er zijn dus in totaal drie codes voor de
representatie van getallen: een visuele code voor arabische cijfers, een analoge code
voor getalgrootte en een auditief-verbale code. De rol van het werkgeheugen bij rekenenoperaties
blijft in het model van Dehaene onduidelijk, hoewel sommigen menen dat zijn
model goed te verenigen is met het model van werkgeheugen van Baddeley en Hitch.
10.4 Taal: algemene aspecten
10.4.1 Inleiding: is taal speciaal?
Het gebruik van taal is gebaseerd op het vermogen gesproken of geschreven woorden
en zinnen te begrijpen of te produceren. Hierbij moeten representaties van woorden uit
het langetermijngeheugen, of lexicon, worden opgediept en vervolgens worden gecombineerd
tot volledige zinnen. De regels die hiervoor gelden vormen onze grammatica. De
kennis van deze taalregels is eveneens ‘in ons brein’ opgeslagen, al is nog niet precies
bekend hoe en waar. Uit het bovenstaande blijkt dat onderwerpen als taal en geheugen
sterk met elkaar zijn vervlochten. Daarom is het onvermijdelijk dat sommige thema’s die in
hoofdstuk 8 zijn aangereikt voor zover relevant voor taal – zoals het semantisch geheugen
– in dit hoofdstuk omnieuw de revue passeren. Taal speelt ook een rol in de regulatie
van hogere emotionele processen, met name wat betreft het vermogen om emoties en
‘gevoel’ bewust te beleven. Taal is tenslotte eveneens nauw verbonden met het menselijk
bewustzijn. Dit geldt vooral voor het vermogen tot zelfreflectie. Volgens sommige onderzoekers
schiep de ontwikkeling van taal bij de mens tevens de mogelijkheid complexe
vormen van zelfrepresentaties en symbolen te hanteren.
Al eerder is in dit boek benadrukt dat bewustzijn en taalfuncties vooral bij de mens zijn
ontwikkeld. Ook bij lagere, met de mens verwante, diersoorten treffen we ‘taalachtig’ gedrag
aan. Chimpansees zijn bijvoorbeeld in staat een indrukwekkend arsenaal aan symbolen
en zelfs korte ‘zinnen’ (combinaties van symbolen) aan te leren. Vele soorten dieren
kunnen door mensen gesproken woorden, als de eigen naam, eenvoudige opdrachten et
cetera, goed begrijpen. Interessant is bijvoorbeeld dat meerkatten − een apensoort uit
Oost-Afrika − verschillende kreten gebruiken bij verschillende vormen van gevaar. Van
echte taal is hier echter geen sprake, omdat bij dieren het inzicht in de grammatica ontbreekt.
Zij lijken ook niet te beschikken over een ‘generatief’ vermogen, dat wil zeggen het
vermogen om gedachten of woorden vrijelijk te kunnen combineren tot grotere gehelen
314