I

proefpersoon zich op een duidelijk fysisch kenmerk van de stimulus kan richten − zoals
locatie links of rechts, of kleur rood of groen − lijkt het vroege selectieprincipe op te gaan.
Figuur 7.8 Twee soorten theorieën in het onderzoek naar aandachtsprocessen. Links: structurele theorieën.
Interferentie treedt op als meerdere stimuli tegelijk bij het selectiemechanisme arriveren. Informatie op nietrelevante
kanalen kan daarbij in absolute of relatieve zin worden geïnhibeerd of geblokkeerd. Dit principe
wordt ook wel een ‘bottleneck’ theorie genoemd. Een andere mogelijkheid is dat aandacht de input van het
relevante kanaal versterkt. Dit tweede principe speelt vooral een rol bij zogeheten ‘spotlight’ theorieën van
aandacht. Rechts: hulpbrontheorieën, waarbij twee varianten worden getoond: enkelvoudige (boven) en
meervoudige (onder) hulpbronnen. Capaciteit kan daarbij vrijelijk en gelijktijdig worden toegekend aan een of
meerdere processen of taken (A en B). Interferentie treedt op als de vraag naar capaciteit van twee of meer
taken de beschikbare capaciteit overtreft.
Daarentegen lijkt bij taken met een geringere tijdsdruk, waarbij de selectie geschiedt op
grond van overwegend semantische kenmerken − zoals zelfstandige naamwoorden of werkwoorden,
letters of cijfers − verwerking van informatie te geschieden volgens het late selectieprincipe.
Hierbij zijn vermoedelijk ook andere neurale circuits betrokken, dan bij vroege
selectie het geval is.
Hulpbrontheorieën. Filtertheorieen schrijven de beperkte capaciteit van het informatieverwerkingssysteem
toe aan een structurele beperking: het kanaal is te beperkt of te smal, om
alle informatie parallel te verwerken. Bij zogeheten hulpbrontheorieën wordt de capaciteitsbeperking
toegeschreven aan een tekort aan niet-specifieke factoren, zoals een resource of
hulpbron. Een hulpbron kan gedefinieerd worden als het gezamenlijk product van energetische
factoren, zoals sterkte van activatie, en structurele factoren zoals geheugencapaciteit,
intelligentie en dergelijke. Deze theorieën zijn vooral onderzocht door proefpersonen gelijktijdig
twee taken te laten uitvoeren. Deze taken zullen namelijk met elkaar interfereren (of
170