I

stimulus dimensie werd smaller. In de studie van Haenny trad dit effect op als er sprake
was van grotere taakrelevantie van de stimulus, terwijl in de studie van Spitzer et al. het
versterkende effect zichtbaar werd als de discriminatie van kleur of oriëntatie relatief moeilijk
was.
Facilitatie of inhibitie? De vraag rijst nu hoe het komt dat visuele aandacht in de corticale
circuits nu eens de vorm aanneemt van versterking van activiteit van geattendeerde kenmerken,
en dan weer van verzwakking van activiteit van niet geattendeerde kenmerkenEen
speculatie is dat selectieve aandacht voor kenmerken van de target − vooral de nietspatiële
kenmerken als kleur of oriëntatie − leidt tot een versterking van deze kenmerken,
terwijl aandacht voor locaties tot uiting komt in een inhibitie van het gebied rondom de target.
LaBerge duidt dit aan als respectievelijk 'target enhancement' en 'surround decrement'.
Een mogelijke rol hierbij spelen volgens LaBerge de oculomotore processen. Inhibitie van
de distractor (= de locatie rondom de target) doet zich voor als meerdere objecten gelijktijdig
worden aangeboden in het visuele veld, zoals in de studie van Moran en Desimone.
Hierdoor treedt een competitie op tussen oogbewegingen naar deze objecten toe. Als echter
target en distractor zeer dicht bij elkaar worden geplaatst, bijvoorbeeld een gebied van
minder dan 1 booggraad bestrijken, of qua kenmerken sterk overeenkomen, lijken de inhibitie-effecten
weer plaats te maken voor facilitatie-effecten. Er kan dan ook geen competitie
meer plaatsvinden tussen oogwegingen. Omdat er in dit geval een overlap of verwarring
van kenmerken kan ontstaan, zal voor het neurale selectiesysteem versterking van het gebied
waarin de target verschijnt, een betere oplossing zijn dan inhibitie van de ruimte daaromheen.
Humane studies De meeste humane studies naar spatiële en niet-spatiële visuele aandacht
hebben gebruik gemaakt van event-related potentials (ERPs). Hierbij zijn twee methoden
voor aanbieding van stimuli gebruikt, namelijk 'sustained focusing' en 'trial by trial' (of transiente)
focusing. In het eerste geval krijgt de proefpersoon de opdracht gedurende een gehele
conditie de aandacht op hetzelfde kenmerk te richten. De opdracht is bijvoorbeeld, let op
rechter maar niet linker visuele veld, of let op kleur rood maar niet op kleur groen. De stimuli
worden volgens toeval in het linker- en rechterveld, of in de kleur rood en groen aangeboden.
Bij de trial-by-trial aanpak wordt steeds voorafgaande aan elke teststimulus door middel van
een cue, de positie of kleur aangegeven waarop men de aandacht moet richten. Daarbij
moet de proefpersoon op een knop drukken als de rechter, of rode, stimulus een ‘target’ is.
Een target bestaat in dit soort experimenten vaak uit een teststimulus die minder vaak voorkomt,
zoals een rechter of rode stimulus die iets langer op het beeldscherm staat, of qua
grootte iets afwijkt, vergeleken met de andere stimuli in de reeks. De relevante en nietrelevante
stimuli worden daarbij altijd volgens toeval na elkaar in de reeks stimuli aangeboden.
In dit soort studies ging het dus primair om ERPs die opgeroepen werden door de teststimu-
178