I

schematische indeling van globale mentale functies zoals geheugen, aandacht, emoties en
dergelijke, die ook in tekstboeken voorkomt.
Natuurlijk gedrag als lezen, verliefdheid, schrijven, spreken, het herkennen van gezichten,
het besturen van een auto, schaakspelen, enzovoort kan opgevat worden als het meest
complexe niveau van mentale activiteit. Het relateren van dergelijk gedrag aan onderliggende
neurale structuren is geen eenvoudige zaak. Dit komt omdat dit gedrag voortkomt uit
een mengeling van meerdere cognitieve, sensorische en motorische functies. Zo is schaken
een complex samenspel van functies als waarneming, motoriek, geheugen en 'helder
denken'. Het is dan ook niet verwonderlijk dat dergelijk gedrag doorgaans met een relatief
groot gebied in de hersenen is geassocieerd.
Complex gedrag is dus een samenstel van algemene functies als waarneming, motoriek,
arousal, emoties en geheugen. Deze functies zijn op hun beurt weer te herleiden tot een
aantal meer elementaire basismechanismen. Voor deze meer elementaire mechanismen
is de relatie met specifieke hersengebieden en hersenfuncties makkelijker aan te geven,
dan voor complexe, natuurlijke gedragsfuncties. Een goed voorbeeld van het bovenstaande
is de wijze waarop de visuele perceptie, dat wil zeggen informatieverwerking in
de visuele hersenschors, plaatsvindt. Hierbij is het mogelijk gebleken om zowel in functioneel
als anatomisch opzicht de verschillende 'stations' of 'modulen' te identificeren die
betrokken zijn bij analyse van basale stimuluskenmerken zoals oriëntatie, kleur, vorm,
locatie en dergelijke.
1.3.1 Decompositie (ontleding) van complex gedrag in deelprocessen
Het bovenstaande betekent dat de onderzoeker die geïnteresseerd is in de vraag welke
specifieke neurale structuren aan gedrag of cognitieve functies ten grondslag liggen, eerst
moet trachten dit gedrag te 'ontleden' in meer specifieke deelprocessen. In figuur 1.6 is
aangegeven hoe de organisatie van gedrag (het mentale niveau) en hersenen (het neuraal
niveau) globaal kan worden opgevat. Hierbij is weer van het principe uitgegaan dat hersenen
en gedrag eenzelfde structurele en functionele organisatie vertonen. Dus, complex
gedrag kan worden ontleed in een aantal globale functies, die op hun beurt weer zijn opgebouwd
uit kleinere eenheden, subprocessen of basismechanismen. Hetzelfde principe geldt
eveneens voor het brein. Ook hier is sprake van een hiërarchische opbouw van achtereenvolgens
hersenen, grootschalige netwerken, lokale netwerken of modulen. De neurofysioloog
Arbib spreekt in dit verband van een functionele decompositie (uiteenrafelen in deelprocessen)
en structurele decompositie (uiteenrafelen in breinstructuren en modulen). Het
schema wil tenslotte ook aangeven dat hersenen en gedrag op de verschillende niveaus
14