I

ses. Zo is uit neuroimaging onderzoek van Lane gebleken dat het meest voorste deel van
het anterieure cingulate gebied (het deel dat onder de 'knik' ligt, zie figuur 9.12), een sterkere
doorbloeding vertoont in taken waarbij proefpersonen aandacht besteden aan affectieve
aspecten van visuele beelden. Hetzelfde anterieure cingulate gebied wordt ook geactiveerd
door conflict veroorzakende trials in selectieve aandachtstaken, zoals in de
Stroop taak (bijvoorbeeld rood zeggen als het woord groen een rode kleur heeft) en na
responsen waarbij proefpersonen een fout hebben gemaakt.
Mogelijk heeft deze activiteit te maken met evaluatie van negatieve reinforcers door het
anterieure cingulate gebied. Deze dient wellicht mede om hogere controleprocessen in de
prefrontale schors van feed-back te voorzien die gebruikt kan worden voor ‘herstelacties’.
Andere, meer posterieure, delen van het anterieure cingulate gebied ter hoogte van de
knik, blijken betrokken te zijn bij de regulatie van pijn. Deze gebieden hebben ook veel
verbindingen met het periaquaductale grijs, een gebied diep in de hersenstam dat eveneens
een rol speelt bij pijnregulatie.
9.5.5 Vorming van affectieve representaties: een simpel netwerkmodel
De eigenschappen van elementaire affectieve prikkels als pijn, smaak van voedsel en dergelijke
zijn vermoedelijk in de vorm van elementaire representaties opgeslagen in het limbisch
systeem. Het ‘herkennen’ van deze prikkels gebeurt via input die deels van de zintuigen, en
deels van de primaire sensorische schorsgebieden afkomstig is. Deze prikkels veroorzaken
meestal een directe reflexmatige actie: zo zal bijvoorbeeld een pijnprikkel leiden tot het automatische
terugtrekken van een hand. Voor de meeste aangeleerde responsen, en dus ook
voor de herkenning van de eigenschappen van de hiermee verbonden secundaire reinforcers,
is echter een hoger verwerkingsniveau vereist. Hierbij moet namelijk de prikkel ook op
het niveau van secundaire schorsgebieden zijn verwerkt. Volgens Rolls fungeren de meeste
visuele stimuli met uitzondering wellicht van gelaatsexpressies als secundaire reinforcers. Dit
komt omdat de emotionale valentie van stimuli afhangt van de betekenis van objecten, en in
mindere mate van elementaire fysische kenmerken als modaliteit, kleur of vorm. Wij zijn
bijvoorbeeld niet bang voor de kleur geel, maar wel voor een gele (=giftige) slang. Dit betekent
dus dat herkenning van de emotionele valentie van stimuli pas relatief laat in het verwerkingsproces
optreedt. Hetzelfde principe geldt voor stimuli in een andere modaliteit. Ook
hier is de emotionele betekenis afhankelijk van hogere-orde eigenschappen van de stimuli.
Zo zal de luide uitroep van het woord 'brand' dezelfde reactie (gevaar) oproepen, onafhankelijk
of het door de stem van een man, vrouw of kind wordt uitgesproken. Essentieel voor het
aanleren van veel emotionele reacties is dus dat er een generalisatie plaatsvindt naar objec-
272